NOS Nieuws••Aangepast
Litouwen heeft de noodtoestand uitgeroepen wegens herhaalde verstoringen van het vliegverkeer door weerballonnen uit buurland Belarus. Door de hogere alarmfase heeft het leger meer mogelijkheden om in te grijpen. Ook krijgt de politie meer opsporingsbevoegdheden.
Het land, lid van de NAVO en de EU, wordt al maandenlang getergd door de grote ballonnen. Smokkelaars zouden die gebruiken om sigaretten het land binnen te krijgen. Doordat de met helium of waterstof gevulde ballonnen op 3 tot 4 kilometer hoogte het luchtruim doorkruisen, kunnen ze in aanvliegroutes terechtkomen. De luchthaven van hoofdstad Vilnius ligt maar zo’n 30 kilometer van de grens.
In de afgelopen maanden moest het vliegverkeer rond Vilnius in totaal 60 uur worden stilgelegd vanwege de ballonnen. 350 vluchten werden uitgesteld, met vertraging voor ruim 50.000 passagiers.
‘Hybride aanval’
Litouwen beschouwt de ballonnen als een hybride aanval door een bondgenoot van Rusland. “We roepen de noodtoestand niet alleen uit vanwege de verstoringen voor de burgerluchtvaart, maar ook vanwege de nationale veiligheid”, zei de minister van Binnenlandse Zaken bij de aankondiging. Het is nog niet bekend hoelang de maatregel zal gelden.
Voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie gebruikte ook de term hybride aanval en noemde de situatie compleet onacceptabel. De EU is volgens haar van plan de sancties tegen Belarus aan te scherpen. Ook werd de Belarussische vertegenwoordiger op het matje geroepen.
De ballonnen passen volgens Litouwen in een patroon van schendingen van het Europese luchtruim door Rusland. Eerder dit jaar schoten Nederlandse F-35’s Russische drones boven Polen uit de lucht en drongen straaljagers het luchtruim van Estland kort binnen. Ook worden Europese landen al geruime tijd geplaagd door mysterieuze dronemeldingen.
Dit jaar sloot Litouwen al wekenlang de grens met Belarus als vergelding voor de ballonnen. Belarus reageerde door honderden buitenlandse vrachtwagens aan de grens tegen te houden.
Het regime in Minsk houdt vol niets met de ballonnen te maken te hebben. Dictator Loekasjenko wees juist met de vinger naar Litouwen zelf: “Ze vliegen niet zomaar ergens heen, iemand moet ze daar ontvangen.” Ook beschuldigt Belarus juist Litouwen ervan propaganda met drones de grens over te sturen, wat het land ontkent.
Litouwen heeft verschillende bedrijven opdracht gegeven om afweersystemen tegen de ballonnen te ontwikkelen. Probleem daarbij is de zware lading van de ballonnen, die kan oplopen tot 50 kilo. Omdat dat gewicht schade of slachtoffers zou kunnen aanrichten, is Litouwen tot nu toe huiverig om de ballonnen uit de lucht te schieten.
Er zijn dit jaar al ruim honderd personen aangehouden in Litouwen die verdacht worden van betrokkenheid bij de smokkel. Afgelopen donderdagavond werden nog twee mannen van 36 en 27 in de buurt van een neergekomen weerballon aangehouden. Zij hadden pakketten bij zich met 3000 pakjes sigaretten.
