Met haar typetje Tante Lien was actrice Wieteke van Dort tot in Indonesië populair

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Actrice en zangeres Wieteke van Dort is maandag op 81-jarige leeftijd overleden in haar woonplaats Den Haag. Dat heeft haar familie bevestigd aan persbureau ANP. Een week eerder stierf haar echtgenoot Theo Moody, met wie ze ruim 50 jaar was getrouwd. Twee maanden geleden werd bekendgemaakt dat ze ernstig ziek was en uitgezaaide kanker had.

Van Dort is misschien wel het bekendst van haar alter ego Tante Lien. Deze oude Indische dame begroette het publiek steevast met “lieve luitjes” en was direct een groot succes.

Van Dort had ook veel succes als Deftige Dame in De Stratemakeropzeeshow en als Titia Konijn in J.J. De Bom, voorheen kindervriend. Verder zong ze graag. Vaak waren dat kinderliedjes, maar ook nummers als Geef mij maar nasi goreng en Arm Den Haag.

Louisa Johanna Theodora van Dort werd op 16 mei 1943 geboren in Soerabaja. In personages en liedjes greep ze vaak terug op haar jeugd in voormalig Nederlands-Indië.

Haar verhuizing naar Nederland was niet vrijwillig. Toen ze op haar veertiende in 1957 met haar moeder en stiefvader in Nederland op vakantie was nationaliseerde de Indonesische president Soekarno alle Nederlandse bedrijven, waardoor ze niet terug konden en alles wat ze bezaten kwijtraakten.

De familie streek zoals veel Indische Nederlanders neer in Den Haag, waar Van Dort naar het lyceum ging. Dat maakte ze niet af. “Ik heb daar een dolle tijd gehad”, zei ze over die periode. “Weliswaar bleek uit mijn rapportcijfers dat ik niet veel uitvoerde, maar op die school was alle gelegenheid om te tekenen, te schilderen en toneel te spelen.”

Ze wilde naar de toneelschool, maar werd niet aangenomen omdat ze er te jong uitzag. “De directeur zei: ‘Je ziet eruit als een kuiken dat pas uit het ei komt, ook al ben je 17. Ga eerst maar iets anders doen’.”

Daarom volgde ze eerst een opleiding tot kleuterleidster en een cursus tekenen die ze beide voltooide. Daarna volgden alsnog twee jaar op de Toneelschool in Amsterdam, maar die opleiding maakte ze niet af. “Ik had geen talent, vond men. Ik had alleen aanleg voor acrobatiek.”

Ze ging in 1964 aan de slag bij de Nieuwe Komedie. Daar werkte ze als stagiaire, omdat ze geen diploma had als actrice, en werd ze ook als zodanig betaald. Pas in 1966, toen ze werd gevraagd voor de rol van Julia in Shakespeares Romeo en Julia, eiste en kreeg ze de functie van actrice en het bijbehorende salaris.

In 1968 ging ze ook als cabaretière aan de slag bij het ABC Cabaret van Wim Kan en Corry Vonk, dat optrad in het Scheveningse Kurhaus. Wim Kan had ze leren kennen bij hun gezamenlijke zangleraar Kees Smulders.

Na haar huwelijk in 1970 met psychotherapeut Theo Moody eindigde Van Dorts toneelcarrière. Moody had al kinderen en Van Dort vond het niet verantwoord om dan elke avond voor optredens van huis te zijn. In plaats daarvan concentreerde zij zich op radio- en televisiewerk, want dat kon ze overdag doen.

Met Willem Nijholt speelde Van Dort in kinderserie ‘Oebele’:

Zo speelde ze drie jaar lang samen met Willem Nijholt in de kinderserie Oebele en verwierf ze op de radio grote bekendheid met het kleuterprogramma Radio Lawaaipapegaai. Hiervan werd later ook een televisieversie gemaakt die ze presenteerde.

Als Deftige Dame werkte ze begin jaren 70 in De Stratemakeropzeeshow voor het eerst samen met Joost Prinsen en Aart Staartjes. Dit trio zou nog vele succesvolle kinderprogramma’s maken. Zoals J.J. de Bom/voorheen De Kindervriend waarin Van Dort te zien was als Titia Konijn, en Het Klokhuis waarin ze tot op hoge leeftijd verschillende typetjes speelde.

Wieteke van Dort als Deftige Dame in de Stratemakeropzeeshow.

Ook speelde Van Dort als Jul de molenaarsdochter mee in de legendarische televisieserie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen mijnheer? en was ze Pinkelotje in de film Pinkeltje (1978).

In de jaren 70 maakt ze ook voor het eerst haar opwachting in tv-uitzendingen rond Sinterklaas. Jarenlang verwelkomde Van Dort in november de goedheiligman en zijn pieten in Nederland. De Hoofdpiet (gespeeld door Piet Römer) noemde haar dan altijd liefkozend Vrouwtje Wiet. Later was ze ook verschillende keren te zien als Hare Majesteit in Sinterklaasfilms.

Eind jaren 70 begon ze in de Late Late Lien show met het typetje Tante Lien. Dat werd een doorslaand succes. Direct na de eerste aflevering kwamen bij de VARA 3000 brieven binnen. Vooral van Nederlanders met Indische roots. Zij hadden hadden veel waardering voor haar liedjes en verhalen over die periode.

In de Late Late Lien Show werden sketches, liedjes, traditionele dansen en verhalen over Indië gebracht. De huisband Saté-Babi-Boys onder leiding van Harry Bannink maakte het programma compleet.

Kijk hieronder naar een aflevering van de Late Late Lien Show.

Vanwege het grote succes van Tante Lien besloot Van Dort ook weer op te gaan treden als dit personage en dat bleef ze de rest van haar leven doen. Tante Lien was een graag geziene gast bij oud-militairen, op pasar malams (Indische markten), in theaters en op Indische feestavonden.

Het typetje was zelfs in Indonesië populair. Daar deed een deelnemer aan Indonesia Got Talent verkleed als Tante Lien mee met een van haar bekendste nummers, Geef mij maar nasi goreng.

Naast haar acteerwerk bracht Van Dort diverse platen en cd’s uit met kinderliedjes en liedjes over Indië. Ze illustreerde kinderboeken en schreef er zelf ook een paar. Verder werkte ze veel voor De Efteling: daar sprak ze bijvoorbeeld de sprookjes Roodkapje en Hans en Grietje in.

Wieteke van Dort kreeg talloze onderscheidingen, zoals verschillende Edisons, een Nipkowschijf voor JJ De Bom, gouden platen en ook werd ze koninklijk onderscheiden.

In 2007 kreeg ze op Nationale Veteranendag een militaire onderscheiding, vanwege de respectvolle manier waarop ze het Indisch verleden naar voren bracht.

Op latere leeftijd begon Van Dort met schilderen en tekenen en het beschilderen van porselein. Daarmee heeft ze regelmatig geëxposeerd. Eind januari 2012 onderging ze een zware hartoperatie, maar van ophouden wilde ze niet weten.

“Ik heb nog helemaal niet het idee dat ik klaar ben met alles. De rol van Tante Lien kan je doen tot je héél oud bent, dus dat blijf ik ook gewoon doen”, zei ze in 2014 tegen Omroep West.

Op haar tachtigste speelde ze nog mee in de film Verliefd op Bali (2024). Daarna kampte ze maandenlang met een slechte gezondheid, wat ze aan een hardnekkige griep weet. Uiteindelijk bleek het te gaan om kanker. Maandag overleed ze, een week na haar man.