NOS Nieuws•
-
Eliane Lamper
redacteur Buitenland
-
Eliane Lamper
redacteur Buitenland
Het Israëlische leger verstevigt zijn greep verder op bezette gebieden. Het leger moet aanwezig blijven in de stad Jenin op de Westelijke Jordaanoever, ook na het uitvoeren van de grootschalige aanval waar ze mee bezig zijn, aldus de legerchef afgelopen week. Ook blijft het leger aanwezig op de Hermonberg in Syrië, wat voorheen een gedemilitariseerde bufferzone was.
Een schending van de soevereiniteit, maar in de woorden van defensieminister Katz “om de veiligheid te waarborgen” van bewoners van de naastgelegen Golanhoogten en van Israël. Een vaak gehoord argument voor het bezetten van grondgebied, de aanwezigheid van militairen en het bouwen van illegale nederzettingen is die van ‘nationale veiligheid’ voor Israël en zijn inwoners.
Een week geleden maakte het leger ook bekend dat Israëlische troepen zich voorlopig niet zullen terugtrekken uit het zuiden van Libanon, ook al was het wel de afspraak volgens het staakt-het-vuren tussen Hezbollah en Israël. Als reden geeft Israël dat Libanon zijn eigen verplichtingen van het bestand niet nakomt, vooralsnog wordt de Israëlische aanwezigheid gedoogd.
Maar in Libanon is de vrees dat het leger zich niet zal terugtrekken en een stukje van hun grondgebied blijft bezetten, net als tijdens de burgeroorlog in de jaren 80. Bovendien hopen Israëlische kolonisten dat zij daar kunnen gaan wonen. In december wisten kolonisten daar een tentenkamp op te zetten, met de slogan “Libanon is van ons”. Kort daarna werd het ontruimd door het leger.
Nederzettingen
De regering onder premier Netanyahu wil dat kolonisten meer grondgebied gaan innemen. Op de Golanhoogten, dat in Syrië ligt, wil de regering flink bijbouwen en moet de Israëlische bevolking, nu 20.000 inwoners, daar verdubbelen. Het gebied wordt door Israël bezet en geannexeerd, maar dat wordt internationaal alleen door de Verenigde Staten erkend.
Op de bezette Westoever wordt in hoog tempo Palestijns grondgebied toegeëigend door zowel de regering als joodse kolonisten. Zij bouwen daar illegale buitenposten, die vervolgens vaak door de regering worden goedgekeurd als nederzettingen. Daardoor worden Palestijnen steeds vaker uit hun woonplaats verjaagd, en raken ze ook landbouwgrond, wegen en watervoorzieningen kwijt.
De Palestijnse Autoriteit heeft op papier een vorm van zelfbestuur op een deel van de Westoever, maar in praktijk stelt dit weinig voor. Zo heeft het Israëlische leger in de afgelopen jaren tientallen invallen gedaan in Jenin, dat bekendstaat als bolwerk van gewapend verzet tegen de bezetting, terwijl dat onder Palestijns bestuur valt. Nu is het leger ook nog van plan om daar permanent te blijven.
Annexatie
Het zou de opmaat kunnen zijn naar een steeds verdere annexatie van de Westoever, een grote wens van de kolonistengemeenschap en ultrarechtse ministers in het kabinet van Netanyahu, die zelf ook kolonist zijn. Zij hopen dat de Amerikaanse president Trump hen daarin zal steunen. Trump schortte een dag na zijn aantreden de sancties op tegen gewelddadige kolonisten.
De Amerikaanse ambassadeur die door Trump werd aangesteld is voorstander van nederzettingen, volgens hem “bestaat er niet zoiets als een Palestijn”. De nieuwe VN-ambassadeur zei dat Israël een “bijbels recht” heeft op de Westoever. De bezetting van de Palestijnse gebieden is illegaal en moet het per direct stoppen, oordeelde het Internationaal Gerechtshof vorig jaar nog.
NOS-correspondent Nasrah Habiballah neemt je in deze video mee langs de vele militaire checkpoints op de Westoever:

Wat de bezetting van de Westelijke Jordaanoever betekent voor de bewoners
In het steeds verder uitbreiden van territorium buiten hun eigen grenzen zien sommigen ook het plan voor een ‘Groot Israël’, dat grote delen van omliggende landen moet beslaan. Sommige Israëliërs vinden dat zij historisch gezien recht hebben op dit territorium. Zo zei de ultrarechtse minister Smotrich dat Israël zich uiteindelijk zal moeten uitbreiden tot aan de Syrische hoofdstad Damascus.
Naast religieuze of ideologische redenen speelt net zo goed mee dat Israël nu een politieke kans ziet om hun gebied uit te breiden, zegt Erwin van Veen, conflictonderzoeker en Midden-Oostendeskundige bij instituut Clingendael. “In Libanon en Syrië maakt het leger opportunistisch gebruik van de situatie. Op de Westoever is dat anders, daar is de facto al sprake van een annexatie.”
Toekomst van Gaza
De grote vraag is hoe de toekomst van Gaza en de Palestijnen daar eruit gaat zien. Het leek erop dat het leger delen langere tijd bezet zou houden, maar met het afgesproken bestand heeft het leger zich teruggetrokken tot in de bufferzone, waar alle infrastructuur vernietigd is. Vooralsnog houdt het staakt-het-vuren stand, maar daarmee is er nog geen eind gekomen aan de oorlog.
Op verschillende conferenties spraken kolonisten en ministers afgelopen jaar hun hoop uit om opnieuw nederzettingen te bouwen. Die waren er tot 2005 in Gaza, tot de regering besloot om het leger en kolonisten terug te trekken. Trump wil dat meer dan een miljoen Palestijnen “tijdelijk of permanent” naar Egypte of Jordanië verplaatsen. Arabische landen reageerden afwijzend.