Ministers: verbod gezichtsbedekkende kleding bij demo’s moet goed afgebakend zijn

Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken (NSC) ziet mogelijkheden voor een verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties, mits dat goed afgebakend is. Dat bleek bij een Kamerdebat over het demonstratierecht.

Begin deze maand viel al uit een Kamerbrief van minister Van Weel van Justitie en Veiligheid (VVD) op te maken dat het kabinet een dergelijk verbod wil onderzoeken op verzoek van de Tweede Kamer. Vandaag werd er iets meer duidelijk over de richting die het kabinet op wil.

Uitermark noemt een verplichting om “met een open gezicht” te demonstreren “een juridisch denkbare route”. Wel moet volgens haar “afgebakend worden in welke gevallen je daarvan kan afwijken”.

Van Weel bevestigt dat hij een wettelijk verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties verkent, “met uitzonderingen”. Die zouden moeten gelden voor betogingen waar het gevaarlijk kan zijn voor demonstranten om hun gezicht te laten zien, zoals bij demonstraties tegen dictatoriale regimes. Van Weel liet eerder al weten het redelijk te vinden dat betogers in zo’n geval onherkenbaar zijn. Hij wil in april komen met de uitkomsten van die verkenning.

De slagen om de arm die het kabinet hield bij het vraagstuk over de gezichtsbedekkende kleding tekende het debat van vandaag. In de Tweede Kamer bleek er geen eensgezindheid te zijn over de vraag of en hoe het demonstratierecht begrensd moet worden. Wel benadrukten alle partijen het belang van het recht op demonstreren, maar ze verschilden fundamenteel van mening over waar de grens ligt.

“Demonstreren is een grondrecht, maar geen excuus voor anarchie”, sprak CDA-Kamerlid Boswijk. “Als we willen dat dit recht zijn waarde behoudt, moeten we duidelijke grenzen stellen en hard optreden tegen overtredingen.”

GroenLinks-PvdA-Kamerlid Lahlah zei dat het recht op demonstreren bescherming nodig heeft. “Ook, of misschien wel juist, wanneer het schuurt, irriteert en boos maakt.” Kamerlid Teunissen van de Partij voor de Dieren deelde haar mening.

De irritatie waar Lahlah over sprak, klonk bij rechtse partijen over de blokkades van de A12 in Den Haag door demonstranten van Extinction Rebellion. “Als ik vijf kilometer te hard rijd, krijg ik een boete. Waarom mogen klimaatactivisten zich elke week misdragen”, vroeg JA21-leider Eerdmans zich af.

PVV-Kamerlid Van Dijk noemde de aanpak van minister Van Weel “slappe hap”. Tegen de blokkeerfriezen en bij de coronademonstraties werd volgens hem veel harder opgetreden.

Van Weel wees die kritiek van de hand en benadrukte dat er ook vervolgingen worden ingesteld tegen klimaatactivisten. Ook bij hem klonk onvrede over de houding van de klimaatdemonstranten. Hij noemde het “niet nodig” om een snelweg te blokkeren. Hij zei klaar te zijn met mensen die het demonstratierecht misbruiken en de wet overtreden. Van Weel benadrukte wel dat hij het demonstratierecht met hand en tand wil verdedigen.

De minister van Justitie zei grenzen te willen stellen aan de excessen die bij een klein deel van de demonstraties plaatsvinden, maar met concrete maatregelen kwam hij nog niet. Hij wil eerst een onderzoek afwachten van het WODC, het onderzoeksinstituut van zijn ministerie. Dat komt in april met resultaten naar een onderzoek over het demonstratierecht.

In het debat ging het ook over de Nationale Dodenherdenking van 4 mei. Vorig jaar was er vrees dat die verstoord zou worden, maar de twee minuten stilte werden uiteindelijk zonder onderbreking in acht genomen.

ChristenUnie-leider Bikker vroeg in een motie om de drie nationale herdenkingen beter te beschermen tegen ordeverstoringen. Zij kreeg bijval van VVD, NSC, CDA, SGP en JA21.

Minister Uitermark noemde dat een “ingewikkelde puzzel” en wilde nog niet direct ingaan op de motie. Net als Van Weel wil ze wachten op de uitkomsten van het WODC-onderzoek. Daarnaast benadrukte ze dat ze eerst nog uitgebreid overleg wil voeren met onder anderen burgemeesters van gemeenten waar nationale herdenkingen worden gehouden. “Mijn insteek zal zijn om eerst de gedachten en ideeën hierover op te halen.”