Nabestaanden verheugd over arrestatie, Duterte gaat in beroep

Nabestaanden van slachtoffers zijn verheugd dat de Filipijnse oud-president Duterte is opgepakt voor zijn hardvochtige strijd tegen drugscriminaliteit. Hijzelf vecht zijn arrestatie aan en het is nog maar de vraag of hij ooit naar Den Haag zal worden gebracht voor berechting.

Volgens de Filipijnse regering is Duterte (79) op verzoek van het Internationaal Strafhof in Den Haag gearresteerd op verdenking van misdaden tegen de menselijkheid. Hij werd vanmorgen op het vliegveld van Manilla opgepakt toen hij uit Hongkong terugkeerde. Duterte had daar vanwege de parlementsverkiezingen dit jaar gesproken op een campagnebijeenkomst voor Filipino’s in het buitenland.

Op bevel van Duterte zijn in zes jaar tijd vele duizenden verdachten gedood, vaak zonder enige vorm van proces. Al tijdens zijn verkiezingscampagne in 2016 beloofde hij “een bloedbad” waarbij 100.000 drugscriminelen en drugsverslaafden zouden omkomen. “Vergeet die wetten over mensenrechten”, betoogde hij. “Al die dealers, rovers en luilakken moeten aan de bak, want ik ga je doden.”

Het Strafhof begon in 2018 een onderzoek tegen Duterte, die in 2022 niet kon worden herkozen. Er was nog niets bekend over een aanhoudingsbevel, volgens The New York Times is dat bewust geheimgehouden. Het gebeurt vaker dat openbaring daarvan een gerechtelijk onderzoek schade toebrengt. Het Strafhof was vanmorgen niet bereikbaar voor verder commentaar.

In een kerk in Manilla kwamen nadat het nieuws bekend was geworden nabestaanden in een dankmis bijeen. Op beelden is te zien dat de pastoor hen feliciteert, omhelst en troost. In de jaren sinds het vertrek van Duterte zijn er nauwelijks daders vervolgd voor het geweld.

“De moeders van wie echtgenoten en kinderen zijn gedood in de drugsoorlog zijn zeer blij, want ze hebben hier heel lang op moeten wachten”, zegt Rubilyn Litao, die lid is van een organisatie die opkomt voor rechten van slachtoffers. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zegt dat gerechtigheid hiermee een stap dichterbij komt. “Dit laat zien dat niemand boven de wet staat.”

Hoewel Human Rights Watch en anderen aandringen op een snelle uitlevering aan Den Haag, probeert zijn advocaat dat juist te voorkomen. Hij tekende onmiddellijk bezwaar aan tegen Dutertes arrestatie bij het Hooggerechtshof van de Filipijnen.

Duterte heeft in het verleden betoogd dat het Strafhof geen zeggenschap over hem heeft. Toen het hof een onderzoek naar hem begon, zegden de Filipijnen het verdrag op dat het hof erkende als hoogste internationale rechter. De nieuwe president Marcos koos ervoor zijn land niet opnieuw aan te sluiten. Het Strafhof oordeelde eerder dat de aanklacht wel degelijk rechtsgeldig is, omdat het gaat over misdaden die zijn gepleegd toen de afspraken nog wel golden.

Zelf bleef Duterte strijdbaar na zijn arrestatie, is te zien op videobeelden die zijn team vrijgaf van het moment dat agenten hem in het vliegtuig aanspraken. “Je zult me moeten vermoorden”, was zijn eerste reactie. “Je bent toch geen bondgenoot van die witte buitenlanders?!” Op een ander filmpje is te zien dat hij opheldering eist over onder welk wetsartikel hij is aangehouden.

Duterte liet zich later toch meevoeren naar een legerbasis, waar zich een groep aanhangers zich buiten de poort verzamelde om zijn vrijlating te eisen en te protesteren tegen president Marcos. “Ze hebben zijn rechten geschonden”, zegt een van zijn advocaten bij het groepje medestanders. “Voor elke Filipino gelden dezelfde rechten onder onze grondwet.”

Om ongeregeldheden te voorkomen, is er bij de militaire basis een grote politiemacht aanwezig met schild en wapenstok. De poging van een senator uit Dutertes partij om pizza’s af te leveren bij de poort van de basis werd weggewuifd.