Nederland krijgt weer tanks: ‘Ook met opkomst drones blijven ze nodig’

Met de aankomende aanschaf van vijftig eigen tanks gaat een langgekoesterde wens van Defensie in vervulling. Niet langer hoeven tanks geleaset te worden van het Duitse leger. Experts zeggen dat de tanks nog altijd nodig zijn, ook met de komst van explosieve drones op het slagveld.

“Gezien de verslechterde veiligheidssituatie sinds 2022 is het van wezenlijk belang dat onze krijgsmacht verder wordt versterkt”, zei oud-minister van Defensie Ollongren al in februari. Daarin sprak zij al over de aanschaf van vijftig tanks, maar ze zei ook dat het nieuwe kabinet daarover een besluit moest nemen. Dat is nu gebeurd; morgen volgt de officiële aankondiging.

“Je moet dit vooral zien als een bijdrage aan de NAVO-capaciteit”, zegt Peter Wijninga van The Hague Center for Strategic Studies (HCSS), die stelt dat deze tanks maar ten dele ter verdediging van Nederlands grondgebied gebruikt kunnen worden. “Natuurlijk kan je offensieve acties plegen met tanks in het kader van verdediging, maar je kunt ze niet langs de grens zetten en dan denken dat er niemand doorheen komt.”

Steeds vaker worden drones ingezet in conflicten, maar oud-Commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif zegt dat de tanks nog altijd een belangrijke functie hebben. “Zonder mis je op het land offensief vermogen naar de tegenstander. In mijn tijd als commandant waren er gevechten met de Taliban in Afghanistan en als je met tanks kwam, stopte het gevecht. We noemden de tank het grootste beschermingsmiddel.”

Hoewel het nog niet naar buiten is gebracht, is het vrijwel zeker dat de tanks die Nederland koopt Leopard 2 A8-tanks zijn, tanks die in Duitsland worden geproduceerd. Wijninga: “Die hebben betere bescherming dan hun voorgangers, maar hun gebruik is eigenlijk alleen nuttig als je heer en meester bent in het luchtruim. Anders zijn ze zeer kwetsbaar vanuit de lucht.”

De Kruif denkt dat dat in de praktijk wel meevalt. “Alle moderne Europese tanks beschikken over anti-dronesystemen en zijn heel erg gericht op bescherming van de bemanning. Dat is echt een verschil met Russische tanks: Europese tanks zijn 60.000 kilo, terwijl Russische tanks zo’n 40.000 kilo wegen.”

Volgens hem overleven tankbemanningen in Europese tanks daardoor vaker aanvallen dan hun Russische tegenhangers. “En je kunt de tanks daarna repareren. Bij Russische tanks vliegt de koepel er bij een luchtaanval af en komt de bemanning eerder om.”

Ollongren stelde in januari dat de vijftig nieuwe tanks en het bemannen en het onderhoud ervan jaarlijks tussen de 260 en 315 miljoen euro zal kosten.

Wijninga: “Daar is alles bij opgeteld: de salarissen, de exploitatie, het onderhoud, de opleidingscapaciteiten en alles wat gebruikt wordt bij oefeningen.” Hij erkent dat het “een flink prijskaartje” is. “Maar als je de capaciteit van het leger geloofwaardig wil hebben, moet je ook het onderhoud op orde hebben en dat kost geld.”

Nederland werkt intensief samen met de Duitsers. Dat land bestelt honderd nieuwe tanks. Zowel De Kruif als Wijninga verwacht dat het grootste deel van de Nederlandse tanks in Duitsland komt te staan, omdat daar meer ruimte is om te oefenen.

In de tijd dat Nederland door bezuinigingen geen eigen tanks had, maakten Nederlandse militairen gebruik van Duitse tanks die in Duitsland stonden. De Kruif en Wijninga schatten in dat er nu ook een aantal tanks bij de landmachtkazerne in Amersfoort gestationeerd wordt, zodat nieuw tankpersoneel kan worden opgeleid.

Naast de plannen voor de aanschaf van nieuwe tanks, wordt morgen waarschijnlijk ook bekendgemaakt dat Nederland twee nieuwe Patriot-luchtverdedigingssystemen aanschaft en extra helikopters. Wijninga zegt deze keuzes te begrijpen: “Maar ik denk dat we ook flink moeten investeren in drones en cyberveiligheid. Ik ben benieuwd wat daarover in de plannen staat.”