NOS Nieuws•
Een verbod op groepen chemische stoffen moet een einde maken aan het kat-en-muisspel tussen de overheid en producenten van designerdrugs. Vandaag buigt de Eerste Kamer zich over een wetsvoorstel dat in één klap meerdere zogeheten ‘nieuwe psychoactieve stoffen’ verbiedt.
Nu moeten synthetische drugs nog stuk voor stuk op de Opiumlijst worden gezet. Dat kost veel tijd en zodra een middel wordt verboden, passen de makers een molecuul aan, zodat het een andere stof wordt. Het middel is dan weer legaal.
Een voorbeeld is de designerdrug 3-MMC, die de nodige problemen veroorzaakt. Het kwam op de markt nadat voorganger 4-MMC was verboden. Toen ook 3-MMC op de Opiumlijst belandde, pasten producenten de formule opnieuw aan en ontstond 2-MMC. Dit middel is vooralsnog legaal, maar de werking is niet of nauwelijks anders dan zijn verboden soortgenoten.
Vrijstaat
Met de nieuwe wet, die al door de Tweede Kamer is aangenomen, zou de hele stoffengroep in één keer verboden zijn. Het zou de internationale handel en productie van dit soort designerdrugs moeilijker maken. Daarnaast moet het de indruk wegnemen bij gebruikers dat deze stoffen minder schadelijk zijn dan de verboden drugs, alleen maar omdat ze legaal zijn.
Politie en justitie pleiten al jaren voor zo’n wetswijziging. Volgens de politie zijn de gezondheidsrisico’s van designerdrugs groot. Bovendien zijn de meeste stoffen in het buitenland al wel verboden, terwijl handelaren de drugs hier ongestoord online kunnen verkopen.
“Dat schaadt onze reputatie en maakt Nederland een vrijstaat voor criminele groeperingen”, zegt Willem Woelders, landelijk portefeuillehouder drugs bij de politie. Volgens hem is er een verband met de illegale drugsindustrie. “Dat gaat gepaard met bedreigingen, aanslagen en ernstige risico’s zoals explosies in illegale laboratoria zonder veiligheidsmaatregelen.”
Toch zijn er ook tegenstanders van strengere regelgeving. Zo vindt Kaj Hollemans, adviseur van de campagne ‘Normaal over drugs’, dat er met een kanon op een mug wordt geschoten. “De groep die designerdrugs gebruikt, is maar klein en het zijn meestal bewuste gebruikers”, zegt hij.
Hollemans voorspelt dat de illegale markt de handel meteen zal overnemen. “Mensen die het willen gebruiken, blijven dat toch wel doen en moeten dan naar schimmige types. Het is een illusie dat iets niet meer wordt gebruikt als het wordt verboden.”
Drie groepen
In de wet staan drie stofgroepen vermeld. Die bootsen de werking van MDMA, cannabis en heroïne na.
De eerste groep zie je nu het meest in Nederland, vertelt Jorrit van den Berg, onderzoeker verdovende middelen bij het Nederlands Forensisch Instituut. “Dat zijn bijvoorbeeld 3-MMC, 4-MMC en 3-CMC.”
Synthetische cannabinoïden worden vooral geëxporteerd naar het buitenland. De laatste groep bestaat uit fentanyl-achtigen. “Die staan vooral op de lijst vanwege het acute gevaar dat de stoffen met zich meebrengen bij gebruik, dat zie je ook in Amerika.”
Geen definitief einde
Naar verwachting gaat ook de Eerste Kamer akkoord met de nieuwe wetgeving. Toch maakt die nog geen definitief einde aan het kat-en-muisspel tussen producenten en politie, denkt Van den Berg, want er zijn nog veel meer stofgroepen waarmee synthetische drugs gemaakt kunnen worden.
“In de landen om ons heen zijn al zeven groepen verboden en daar zitten ook best gevaarlijke stoffen tussen. Mogelijk dat die op een later moment ook door Nederland meegenomen zullen worden.”
Synthetische drugs die na het aannemen van dit wetsvoorstel nog niet onder de Opiumwet vallen, zijn bijvoorbeeld lsd-achtigen en varianten op kalmeringsmiddelen, zogenaamde benzodiazepines. “Lsd staat op de Opiumlijst, maar deze stoffen zijn een klein beetje veranderd, weer dat spel met de moleculen. Daardoor ontstaan stoffen die dus niet strafbaar zijn en gewoon legaal kunnen worden verhandeld.”
