Oekraïne probeert Rusland opnieuw te verrassen met aanval in Koersk

• Paulus Houthuijs

  redacteur Online

Onverwachts is Oekraïne opnieuw in de aanval in de Russische grensregio Koersk. Voor de tweede dag op rij worden zware gevechten gemeld. Het Oekraïense leger lijkt iets te zijn opgerukt, maar er is vooral veel onduidelijk over het verloop van de strijd. De zogenoemde oorlogsmist is nog niet opgeklaard.

Oekraïne zet bij de aanval zwaar materieel in, zoals pantservoertuigen, tanks, artillerie en ook drones. Het is gissen naar de omvang van de verrassingsaanval. Experts gaan vooralsnog uit van een relatief beperkte actie.

Afgaand op beschikbare informatie zijn er minstens 2000 Oekraïense militairen bij betrokken, zegt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruif. Hij noemt dat “een redelijk aantal”, maar niet voldoende om te spreken van een offensief. Dat geldt pas bij veel meer legermaterieel en manschappen.

Zoals gebruikelijk stelt zowel Moskou als Kyiv dat de tegenstander zware verliezen lijdt. Aan de hand van geverifieerde video’s op sociale media heeft de NOS vastgesteld dat Rusland zeker vier pantservoertuigen heeft verloren en Oekraïne één.

Rusland zegt dat er in twee dagen tijd 150 Oekraïense militairen zijn gedood of verwond. De Oekraïense president Zelensky stelt daartegenover dat de Russen “een bataljon” hebben verloren, wat kan neerkomen op enkele honderden oplopend tot ruim 1500 militairen. Beide partijen leveren geen bewijs voor deze beweringen.

Het is zeer opvallend dat Kyiv weer probeert de Russische linies in Koersk te doorbreken. Na een aanvankelijk zeer succesvolle inval in augustus had Rusland enkele maanden later bijna de helft van het gebied heroverd op het Oekraïense leger.

Is deze gok de verliezen waard geweest, vroegen gedemoraliseerde Oekraïense militairen zich onlangs hardop af tegenover internationale media. De Oekraïense legerleiding vindt van wel en stelt dat zo voorkomen is dat Rusland andere gebieden in Oekraïne kon aanvallen.

Persbureau Bloomberg meldde anderhalve week geleden nog dat sommige Amerikaanse functionarissen vrezen dat Oekraïne binnen een paar maanden zal worden verdreven uit Koersk. En toen kwam Rusland gisteren ineens met de mededeling dat Oekraïne een nieuw offensief had gelanceerd.

Deze zet heeft volgens analisten alles te maken met de naderende onderhandelingen om de oorlog te beëindigen. “Poetin kan er nooit mee thuiskomen dat een deel van Rusland is bezet”, zegt defensieanalist Patrick Bolder. “Oekraïne wil dit stukje land behouden, het is het ultieme ruilmiddel.”

Het besluit tot een nieuwe aanval heeft een keerzijde. “Het kost ongetwijfeld veel manschappen, ook aan Oekraïense zijde. En de troepen in Koersk kunnen ook niet ter verdediging worden ingezet in Oost-Oekraïne”, aldus Bolder.

Over de strijd in Oekraïne zelf zei Rusland dat het vandaag weer een stadje in de Donbas heeft veroverd. Koerachove ligt zo’n 30 kilometer ten zuiden van de strategisch belangrijke stad Pokrovsk. Op door de NOS geverifieerde beelden is te zien dat militairen met Russische vlaggen gisteren zwaaiden in het westen van Koerachove. Eerder doken deze vlaggen op in het centrum, de stad werd vanuit het oosten ingenomen.

Het Russische leger rukt, met hevige verliezen, gestaag op in Oost-Oekraïne. Vergeleken met de enorme schaal van het land blijft het terreinverlies beperkt, maar Rusland heeft het tempo de laatste maanden fors opgevoerd.

“Beide partijen anticiperen op het aantreden van Donald Trump in de VS”, zegt De Kruif. “Ze gooien nu veel middelen in de strijd om sterker te staan aan de onderhandelingstafel. Ondanks dat het winter is en het dan veel zwaarder vechten is.”

De generaal buiten dienst meent dat de hernieuwde aanval in Koersk een slimme zet is van het Oekraïense leger. “Een van de grondbeginselen in oorlogsvoering is dat je de tegenstander goed moet verrassen. Net zoals je bij het boksen niet steeds dezelfde stoot geeft.”

In tegenstelling tot in de Donbas, waar veel meer mijnen en loopgraven liggen, zijn de linies in Koersk volgens De Kruif minder stabiel. Verder heeft Rusland er minder ervaren eenheden en dat biedt volgens de oud-militair een goede gelegenheid voor Oekraïne om toe te slaan. “Het is niet makkelijk te coördineren voor de Russen, omdat ze samen vechten met Tsjetsjenen en Noord-Koreanen.”

Dit alles neemt niet weg dat de aanval, net als de verrassingsinval in augustus, een riskante operatie is. Zeker met het nijpende tekort aan manschappen voor Oekraïne in het achterhoofd. “Het is maar de vraag hoe succesvol het zal zijn”, zegt Bolder.