NOS Nieuws•
Gemeentelijke opvang is sinds nieuwjaarsdag niet meer automatisch gratis voor gevluchte Oekraïners in Nederland. Wie een inkomen heeft, moet voortaan een bijdrage leveren. Er wordt gevreesd voor meer geldproblemen onder Oekraïense vluchtelingen, maar er is ook begrip voor de maatregel.
“Ik denk dat het noodzakelijk is”, zegt een vrouw die gevlucht is uit de stad Marioepol. “We gebruiken elektriciteit, water en willen onderdeel zijn van de Nederlandse samenleving”. Ze vindt het niet meer dan normaal om een bijdrage te leveren.
Het echtpaar heeft twee kinderen en ze verblijven inmiddels zo’n anderhalf jaar in de opvang in Vlaardingen. “Het bedrag dat gevraagd wordt, is betaalbaar voor mensen die werken”, zegt de vrouw. Maar ze vreest dat dit niet voor iedereen opgaat.
Armoede ondanks baan
Onderzoekers van Hogeschool Inholland komen tot dezelfde conclusie. Ze hebben 187 gevluchte Oekraïners een vragenlijst laten invullen en daaruit rijst het beeld op dat armoede ook een probleem is voor mensen met een baan. Het onderzoek is niet representatief voor de hele bevolkingsgroep, maar geeft een indicatie van de financiële problemen die spelen.
Van de deelnemers aan het onderzoek zit 20 procent onder de bijstandsgrens. Een derde van de ondervraagde Oekraïners in de gemeentelijke opvang heeft meer uitgaven dan inkomsten. Hoewel ze inkomen uit werk of leefgeld ontvangen, is dat regelmatig niet genoeg om rond te komen. Met name Oekraïense gezinnen met een alleenstaande ouder zijn volgens de onderzoekers kwetsbaar.
Voor veel families gaat het van leven naar overleven.
“Voor veel families gaat het van leven naar overleven, schat ik in”, zegt Martin Blaakman. Hij is lector aan Hogeschool Inholland en onderzoekt de leefsituatie van Oekraïners in de opvang. “Als mensen niet meer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien, heeft dat ook invloed op hun vermogen om te integreren in de samenleving.”
Zo’n 32 procent van de Oekraïense huishoudens kan de eindjes niet aan elkaar knopen. Onder Nederlandse huishoudens ligt dit percentage aanzienlijk lager: 17 procent, schreef het overheidsonderzoeksinstituut WODC vorig jaar op basis van CBS-cijfers.
Ruim 90.000 Oekraïners wonen in een gemeentelijke opvang. Ruim de helft van de mensen die naar Nederland zijn gekomen, heeft een baan. Deze werkende Oekraïners die in de gemeentelijke opvang zitten, moeten nu dus een eigen bijdrage betalen.
100 euro voor gas en licht
Per volwassen wordt zo’n 100 euro per maand gevraagd voor gas, water en elektriciteit. Ook kan er tot 242 euro voor eten worden gevraagd als er wordt gekookt in de opvang. Gemeenten zijn niet verplicht alle werkende Oekraïners een bijdrage te vragen. Wanneer een inkomen beneden een bepaald drempelbedrag valt, kunnen gemeenten er bijvoorbeeld van afzien.
Onderzoeker Blaakman roept gemeenten op om bij de eigen bijdrage rekening te houden met de kwetsbare positie van Oekraïners. “De gedachte is dat Oekraïners met een inkomen uit werk deze bijdrage kunnen betalen, maar dat gaat voorbij aan de kwetsbaarheid van deze groep.”
De gemeente Vlaardingen gaat de landelijke richtlijnen uitvoeren, zegt de locatiemanager van de opvang in deze gemeente. Het gemeentebestuur heeft aangegeven dat in individuele gevallen kan worden afgewogen of de eigen bijdrage betaald moet worden.
