NOS Nieuws•
Het Openbaar Ministerie stopt met het vervolgen van ouders die hun kinderen niet naar school laten gaan vanwege een geloofs- of levensovertuiging. Dit soort rechtszaken is volgens het OM namelijk lang en complex, en leidt er zelden toe dat deze kinderen alsnog naar school gaan.
Kinderen moeten vanaf 5 jaar verplicht naar school in Nederland. Ouders kunnen een vrijstelling vragen van deze leerplicht als er volgens hen geen scholen in de omgeving zijn die passen bij hun geloofs- of levensopvatting.
Van de aangevraagde vrijstellingen bij de gemeente werden er vorig jaar ruim 2100 toegezegd en 160 afgewezen door leerplichtambtenaren. Bij een deel kwam het tot een rechtszaak. Maar de uitspraken van de rechter waren volgens het OM heel verschillend. Daarom stelt justitie nu dat er “te weinig juridische houvast is om deze zaken te vervolgen”.
De landelijke vereniging voor leerplicht, Ingrado, vindt dit zorgelijk. Het besluit kan er volgens bestuurder Corien van Starkenburg toe leiden dat meer ouders hun kind thuishouden. En als daar geen toezicht meer op is door het OM “laten we kinderen in de kou staan”, vindt Van Starkenburg.
Veel onduidelijkheid
De rechtszaken uit het verleden leverden te weinig op, stelt het OM. Hierin moest worden vastgesteld waarom de ouders hun kind niet naar school wilden laten gaan. Deze juridische procedures waren heel ingewikkeld omdat “alle begrippen waar het om draait, zoals bezwaren die voortkomen uit het geloof of overtuiging, veel onduidelijkheid opleveren”, zegt officier Linda Dubbelman.
De rechterlijke uitspraken waren daarom heel moeilijk te voorspellen, zegt ze. “Soms was er geen veroordeling. Soms volgde na een proces van twee jaar een voorwaardelijke boete, terwijl voor een ander kind in hetzelfde gezin wel een vrijstelling is gegeven.”
Bovendien leidden sancties zoals een geldboete er volgens het OM zelden toe dat een kind alsnog naar school ging.
Steeds meer thuisblijvers
Ondertussen neemt het aantal toegekende vrijstellingen ook al jaren toe, blijkt uit cijfers van Ingrado. In schooljaar 2015-2016 waren dat er 705, in schooljaar 2022-2023 waren het er 2124.
Dat steeds meer kinderen niet naar school gaan, is volgens Van Starkenburg zorgelijk. “We hebben thuisonderwijs niet geregeld in ons land, dus we weten niet of die kinderen thuisonderwijs krijgen. We kunnen niet toetsen of dat van kwaliteit is, we weten niet of het goed gaat met die kinderen en of ze gezond zijn.”
Het OM deelt de zorgen over kinderen die niet in beeld zijn, stelt officier Dubbelman. Maar de huidige leerplichtwet is volgens haar geen oplossing voor dat probleem. “Deze wet gaat over de rechten van de ouders.”
‘Nog geen goed alternatief’
Ingrado is ontstemd dat het OM nu besluit om niet meer te vervolgen en niet eerst kijkt hoe de wet aangepast kan worden. “Nu stap je uit een systeem, terwijl er nog geen goed alternatief is.”
Het werk van leerplichtambtenaren heeft daardoor weinig zin meer, zegt Van Starkenburg. “Als er geen vrijstelling is en ouders schrijven hun kinderen niet in op een school, dan moet de leerplichtambtenaar daarop acteren. Maar ja, als het OM dan zegt: ‘Wij zijn niet thuis’, dan ontstaat er een vacuüm.”
Er is nu geen werkend systeem, erkent officier Dubbelman. “Ik hoop daarom dat er snel een alternatieve regeling komt waarin het recht op onderwijs van kinderen vooropstaat.”
