NOS Nieuws•
De gemeente Almere is “ernstig nalatig” geweest tegenover de moslimgemeenschap door moskeeën in het geheim te laten infiltreren. Dat schrijft de ombudsman van de metropoolregio Amsterdam in een rapport (.pdf). Volgens de ombudsman heeft de gemeente inbreuk gepleegd op grondrechten zoals privacy en godsdienstvrijheid.
De zaak speelde in 2021. De gemeente Almere maakte zich al jaren zorgen over radicalisering onder salafistische moslims en schakelde daarom het particulier onderzoeksbureau NTA in. Dat gebeurde op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. In totaal gingen ongeveer tien gemeenten in zee met NTA.
Maar toen NRC eind 2021 schreef over de werkwijze van NTA, ontstond ophef. Onderzoekers bleken moskeeën undercover te bezoeken en gegevens van moskeegangers te verzamelen zonder dat die hiervan op de hoogte waren. Almere stopte vervolgens met het onderzoek.
‘Gemeente onbetrouwbaar’
Ombudsman Munish Ramlal verwijt het gemeentebestuur dat het te veel heeft vertrouwd op NTA door geen duidelijke afspraken te maken over de werkwijze. “De gemeente heeft nagelaten zelf voorafgaand goed eigen onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van deze praktijken, terwijl zij zou moeten hebben kunnen begrijpen dat het een gevoelige materie betreft”, staat in zijn rapport. De toenmalige burgemeester was Franc Weerwind, die later minister voor Rechtsbescherming zou worden.
De handelwijze heeft volgens de ombudsman het vertrouwen van de islamitische gemeenschappen in Almere ondermijnd. “Het gevolg is dat moskeebesturen die steeds samenwerkten met de gemeente om radicalisering samen te voorkomen, hun vertrouwen volledig zijn kwijtgeraakt doordat de gemeente zich als onbetrouwbaar heeft getoond.”
Bovendien informeerde het college de gemeenteraad niet vooraf over de onderzoeksmethoden van NTA. Er werd voor gekozen om de onderzoeksresultaten pas achteraf te delen, maar zo kon de raad haar controlerende taak niet uitoefenen, aldus Ramlal.
Door het stof
De ombudsman doet een aantal aanbevelingen aan Almere. Zo moet er wat hem betreft een structurele toets komen op het gebied van mensenrechten en ethiek. Ook moet werk worden gemaakt van het herstel van vertrouwen door de moslimgemeenschap.
De huidige burgemeester Van der Loo had al eerder excuses aangeboden aan de islamitische gemeenschap over de kwestie. In een reactie tegen de ombudsman gaat de gemeente nu opnieuw door het stof over de inzet van de heimelijke onderzoeksmethoden.
“Hoewel de gemeente destijds de oprechte intentie had om haar maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen, wordt met de kennis van nu erkend dat de uitvoering niet altijd de juiste was”, aldus Almere. Inmiddels is de gemeente naar eigen zeggen overgegaan op “een benaderingswijze die volledig anders is”.