Onderzoek: borstkankerbehandeling kan patiëntvriendelijker en veel goedkoper

• Sander Zurhake

  redacteur Gezondheidszorg

Nederlandse oncologen uit Amsterdam en Rotterdam hebben bewezen dat patiënten met uitgezaaide borstkanker net zo goed behandeld kunnen worden door nieuwe medicatie met veel bijwerkingen minder langdurig voor te schrijven.

Dit is positief voor patiënten omdat zij aanzienlijke minder bijwerkingen en ziekenhuisbezoeken hebben. Maar ook de maatschappij profiteert. Dankzij het afgenomen gebruik van dure medicijnen wordt met deze behandelmethode jaarlijks ongeveer 45 miljoen euro bespaard.

Dit blijkt vandaag uit publicatie van de onderzoeksresultaten in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.

Bij vrouwen met hormoongevoelige uitgezaaide borstkanker wordt wereldwijd een gecombineerde behandeling met hormoontherapie en zogenaamde CDK4/6-remmers tegelijkertijd voorgeschreven. Het doel van deze behandeling is het tegenhouden van de vermenigvuldiging van kankercellen.

Voor tal van patiënten is daarmee hun levensduur verlengd. Tegelijkertijd werden zij in het dagelijks leven beperkt door bijwerkingen van de CDK4/6-remmers. Uit het onderzoek, waaraan 1050 patiënten meewerkten, blijkt nu dat deze remmers niet meteen hoeven worden gebruikt. Hormoontherapie alleen kan in eerste instantie de kanker net zo goed onder controle houden als bij de behandelmethode waarbij al vanaf het begin de CDK4/6-remmers worden gebruikt.

Sterker, als pas met de remmers wordt gestart nadat de hormoontherapie zijn effectiviteit verliest, maakt dat qua verlenging van levensduur niets uit. Maar de bijwerkingen zijn vele malen minder. Zo ervaren patiënten nagenoeg geen klachten tijdens de behandeling en is er de mogelijkheid om er bijvoorbeeld voor te kiezen om te blijven werken.

De patiënten die binnen het onderzoek behoorden tot de groep waarbij wel vanaf het begin de CDK4/6-remmers werden voorgeschreven, ervaarden tot 74 procent meer bijwerkingen zoals vermoeidheid en verminderde bloedaanmaak. Ook moesten zij vaker naar het ziekenhuis in vergelijking met patiënten die later startten met de remmers.

In Nederland zijn daarom de behandelrichtlijnen al aangepast en worden de CDK4/6-remmers niet meer vanaf het begin van de behandeling gebruikt.

Ook internationaal wordt met interesse gekeken naar dit onderzoek, dat is opgezet door oncologen van het Erasmus MC, Amsterdam UMC en Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Niet alleen neemt de kwaliteit van leven toe, ook de kosten nemen af omdat minder medicijnen worden gebruikt.

De onderzoekers becijferen dat het jaarlijks in Nederland 45 miljoen euro scheelt. In een groot land als de Verenigde Staten gaat het zelfs om een besparing die oploopt tot 5 miljard euro.

In tijden waarbij de zorgvraag en kosten explosief zullen toenemen, worden dergelijke doelmatigheidsstudies onmisbaar, aldus onderzoeksleider Gabe Sonke die tevens medisch oncoloog bij het Antoni van Leeuwenhoek en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam is.

Maar farmaceuten die uitermate belangrijke zijn voor de financiering van wetenschappelijk onderzoek, staan niet allemaal te springen om deze studies. “Uiteraard willen zij ook dat hun medicijnen zo precies mogelijk op de patiënt worden toegepast. Maar er is ook een financieel belang. En bij doelmatiger gebruik van medicijnen wordt er minder verkocht en verdiend.”

Dankzij het Integraal Zorgakkoord is er voor de komende vier jaar geld voor doelmatigheidsonderzoeken en zorgverzekeraars bekostigen via de stichting Treatmeds op ad hoc-basis.

Maar volgens Sonke is dat gezien de aanzienlijke kosten die op de maatschappij afkomen onvoldoende. Hij pleit ervoor om structureel een klein percentage van het bespaarde geld dankzij gerichter gebruik van medicijnen in een onderzoekfonds te storten.

“We besparen op deze ene behandeling al jaarlijks 45 miljoen euro en maken de behandelingen patiëntvriendelijker. Moet je voorstellen wat het effect is, zowel medisch als financieel, als we dit bij meerdere behandelingen kunnen doen.”