NOS Nieuws•
“Het is zonder meer waar dat mijn werk als informateur bemoeilijkt is door de blokkades”, erkende informateur Buma bij de presentatie van zijn eindverslag vanmiddag. Na drie weken onderhandelen moest hij tot de conclusie komen dat er op dit moment nog steeds geen mogelijkheden zijn voor het vormen van een meerderheidskabinet. De VVD blokkeert GroenLinks-PvdA en D66 ziet niets in een coalitie met JA21.
Buma’s voorganger Koolmees kwam drie weken geleden tot ongeveer dezelfde conclusie en vond een uitweg door de twee grote winnaars van de verkiezingen, D66 en CDA, aan het schrijven te zetten. Buma doet nu min of meer hetzelfde, alleen schuift nu de VVD aan. “Het is een stap voorwaarts, geen doorbraak”, aldus de CDA’er. Het eindresultaat van de besprekingen moet wat hem betreft een “regeerbasisakkoord” worden.
Op basis daarvan moet “een stabiel kabinet” gevormd kunnen worden, staat in het advies. Dat kan een minderheidskabinet zijn dat voor meerderheden steun moet zoeken bij de oppositie, maar wellicht veranderen de komende weken de posities nog en kan er toch een coalitie gebouwd worden die een meerderheid heeft in de Tweede Kamer en behoorlijke steun heeft in de Eerste Kamer.
Standpunten niet wezenlijk veranderd
Want inhoudelijk liggen de partijen niet zo ver uit elkaar, betoogde Buma. Maar de blokkades blijven. Het onderlinge telefoonverkeer van afgelopen weekend tussen de partijleiders heeft de standpunten “niet wezenlijk veranderd”. Maar D66, VVD en CDA zijn nu wel bereid deze volgende stap te zetten. Buma adviseert hen om in de komende fase ook te praten met andere partijen. “Hoe breder, hoe beter.”
Uit zijn verslag blijkt dat er hier en daar wel wat kleine openingen zijn. JA21 “wil nadenken” over samenwerking met een minderheidskabinet van D66, VVD en CDA. En VVD-leider Yesilgöz stapt niet in een kabinet met GroenLinks-PvdA, maar in het verslag van de informateur staat wel dat de VVD “beseft dat op sommige onderwerpen een vorm van parlementaire samenwerking met ook GroenLinks-PvdA nodig kan zijn”.
De uiteindelijke vorm van een nieuw kabinet staat dus nog lang niet vast. CDA-leider Bontenbal opperde de mogelijkheid van deelakkoorden of begrotingsakkoorden met andere partijen om plannen toch door het parlement te krijgen. Zo’n constructie vraagt volgens hem om “een andere politiek cultuur” in Den Haag. Hij hoopt op een constructieve rol van de oppositie.
Ondertussen is GroenLinks-PvdA-leider Klaver behoorlijk chagrijnig, omdat hij in zijn ogen uitgesloten wordt. D66-voorman Jetten ziet dat anders. “Andere partijen zullen noodzakelijk zijn om meerderheden te krijgen. Het is juist een unieke kans voor die partij. Ik zal altijd een uitgestoken hand naar de heer Klaver blijven uitsteken.”
Woensdag debat
Woensdag wordt het eindverslag van Buma besproken in een debat in de Tweede Kamer. Als er voldoende steun is voor deze volgende stap – en daar lijkt het wel op – dan wordt er een nieuwe informateur van D66-huize aangesteld. Wellicht wordt er ook een deadline afgesproken voor deze fase. Jetten wil “maximaal tempo maken”, maar wijst ook op de komende kerstvakantie.
Buma zei dat hij er vertrouwen in heeft dat er uiteindelijk een nieuw kabinet komt, maar deed wel een oproep: “Het vergt bij alle partijen het besef dat formeren een proces is van geven en nemen, en van anderen wat gunnen.” Vooral dat geven is de afgelopen weken te weinig gebeurd om tot een meerderheidsvariant te komen, concludeerde hij. Buma noemde daarbij bewust geen partijen bij naam.
