NOS Nieuws•
En weer lijdt de bevolking van Goma onder geweld. De rebellengroep M23 claimt de stad in het oosten van Congo, die vaker is getroffen door rampspoed, vannacht te hebben ingenomen. Alleen al deze maand zijn in twee provincies rond Goma volgens VN-cijfers 400.000 mensen op de vlucht geslagen, boven op de miljoenen die binnen het gebied al ontheemd waren.
Foto’s als hierboven spreken boekdelen. Deze mensen zaten al in vluchtelingenkampen, maar sloegen opnieuw op de vlucht toen M23-strijders dichterbij kwamen.
Goma is een stad met naar schatting twee miljoen inwoners, gelegen op de grens met Rwanda. De stad werd in 2012 al voor korte tijd ingenomen door M23. Door aanhoudend geweld zitten opvangkampen rond de stad overvol.
Bijna vier jaar geleden werd Goma ook getroffen door natuurgeweld. Na een vulkaanuitbarsting kwam een lavastroom op gang die huizen en infrastructuur in de as legde. De schade bleef beperkt tot de buitenwijken.
Terug naar nu. Buurland Rwanda speelt een belangrijke rol in de strijd. Volgens onder meer de Verenigde Naties steunt dat land M23. De Congolese regering zegt dat Rwanda ook met militairen actief is in Oost-Congo, iets wat Rwanda tot nu toe heeft tegengesproken.
Concreet gaat de strijd in Oost-Congo vooral om grondstoffen. Congo zou het rijkste land op het Afrikaanse continent kunnen zijn, als je afgaat op wat er allemaal in de bodem zit. Materialen als goud, lithium en coltan zijn gewild én kostbaar. Daarom wil iedereen er de controle over hebben.
Lithium is onder meer belangrijk voor de productie van accu’s, voor bijvoorbeeld auto’s of elektrische apparaten. Coltan wordt gebruikt bij de productie van telefoons en laptops.
Rubaya, een stad ten westen van Goma, is vorig jaar ingenomen door M23. Uit VN-documenten blijkt dat sindsdien meerdere keren per week konvooien met kostbare grondstoffen van daar naar Rwanda vertrekken. Met die transporten zou zo’n 800.000 dollar per maand zijn gemoeid.
“De coltan gaat nu vanuit die mijnen rechtstreeks naar Rwanda”, zei de Congolese mensenrechtenactivist Espoir Ngalukiye vorig jaar tegen de NOS over deze handel. Eenmaal daar gaat de stof de vrije markt op. “In Rwanda wordt het verkocht alsof het een Rwandees product is, in plaats van een Congolees product.”
De strijd in Congo is niet nieuw. In het oosten van het land zijn tal van strijdgroepen actief. Het geweld laaide ruim twee jaar geleden weer op, toen M23, de grootste militie, de strijd intensiveerde.
M23 is goed uitgerust en bestaat grotendeels uit Tutsi’s. Dat is een bevolkingsgroep in delen van Congo, Rwanda en Burundi. M23 zegt dat ze de Tutsi-bevolking willen beschermen tegen extremistische Hutu’s, een bevolkingsgroep die ook leeft in Oost-Congo. In Rwanda, dat de groep naar verluidt dus steunt, zetelt ook een Tutsi-regering.
Waar de groep zichzelf beschouwt als bevrijders, wijzen mensenrechtenorganisaties juist op gruweldaden waarvan M23 wordt beschuldigd. Onder meer Amnesty en Human Rights Watch zeggen dat de groep zich schuldig maakt aan oorlogsmisdaden, moorden en verkrachtingen.
Dat nu opnieuw veel mensen op de vlucht slaan, zegt ook iets over hoe de burgerbevolking M23 ziet. De inname van Goma, waar veel mensen naartoe zijn gevlucht, betekent voor de inwoners een nieuwe fase van onzekerheid en onveiligheid. Veel mensen in Oost-Congo hebben door de aanhoudende ellende sowieso hun vertrouwen in de eigen regering, vredesmissies en hulporganisaties verloren.
Goma is ook een uitvalsbasis van hulporganisaties. Die kunnen nu moeilijker hun werk doen. Het vliegveld van Goma is essentieel voor de aanvoer en de verdeling van hulp, maar de luchthaven is vanwege de gevechten gesloten.
In Bukavu, een stad verder naar het zuiden, hebben zich vanmiddag duizenden mensen verzameld om hun boosheid te uiten over de opmars van M23 en de vermeende steun van Rwanda. Ze eisen een einde aan de “Rwandese agressie”, een vertrek van hun troepen uit Congo en humanitaire hulp voor de mensen in en rond Goma.
Meer weten over de geschiedenis van het conflict in Congo? Onderstaande video maakten we eerder:
Machtsstrijd, mineralen en miljoenen vluchtelingen: het conflict in Congo
