NOS Nieuws•
-
Chiem Balduk
correspondent Duitsland
-
Chiem Balduk
correspondent Duitsland
Een dag na de verkiezingen in Thüringen is het historische resultaat van Alternative für Deutschland (AfD), die voor het eerst de grootste werd in een Duitse deelstaat, het gesprek van de dag. Enerzijds is er blijdschap bij de aanhang van de AfD, die hoopt dat “de elite in Berlijn oprot”. Anderzijds is er schrik en verdriet bij tegenstanders van de radicaal-rechtse partij, die vrezen voor een terugkeer naar “de donkerste dagen uit de Duitse geschiedenis”.
De reacties liegen er dus niet om, hier op de Moskauer Platz in het noorden van Erfurt, hoofdstad van Thüringen. In deze hoogbouwwijk met karakteristieke DDR-flats en straten vernoemd naar (voormalige) bevriende steden ging de helft van de stemmen naar de AfD. De gemiddelde leeftijd ligt vrij hoog en veel mensen hebben geen zin om te praten.
De overtuigde AfD-stemmers vertellen echter maar wat graag over het succes van hun partij. “Ik stem al jaren op de AfD, want zij begrijpen wat er misgaat in dit land. En ze willen het anders aanpakken dan alle andere partijen hebben geprobeerd”, zegt Marco, een gepensioneerde Erfurter. “Ze moeten eindelijk werk maken van het uitzetten van buitenlanders die hier niet horen.”
Vorige week zette de Duitse regering voor het eerst in jaren veroordeelde Afghanen uit naar Afghanistan, maar die actie heeft hem alleen maar bozer gemaakt. “Ze kregen duizend euro mee! Dat zouden de gepensioneerden moeten krijgen.”
Voor een andere AfD-stemmer, Peter, is het migratiebeleid ook de belangrijkste reden om op de partij te stemmen. “De Duitser moet weer op één komen te staan.” Hij denkt dat de meeste problemen, zoals de hoge inflatie en energiekosten, zullen verminderen zodra de immigratie wordt afgeremd.
Gescheiden werelden
De ruime meerderheid van Erfurt die niet op de AfD heeft gestemd, is geschrokken van de AfD-winst. “Ik schaam me voor Thüringen. Nu denkt heel Duitsland dat wij nazi’s zijn”, zegt een man hoofdschuddend. Bij gelijkgestemde stadsgenoten vallen woorden als “catastrofe”, “schande” en “eng'”.
“Ik vind het echt heel erg om te zien”, zegt een oudere dame, die net boodschappen heeft gedaan. “Mijn ouders hebben de verschrikkingen overleefd van de vorige keer dat ons land zo naar rechts schoof”, zegt zij, verwijzend naar het nazisme. “Als het zo verdergaat, gaan we weer die kant op.”
Het lijkt – hier op de Moskauer Platz – alsof AfD-stemmers en niet-AfD’ers in gescheiden werelden leven. De één zegt niemand in zijn omgeving te kennen die op “zo’n verschrikkelijke partij” stemt, terwijl de trotse AfD’er Marco beweert dat al zijn vrienden op de radicaal-rechtse partij hebben gestemd. “Onder wie mensen die voorheen op CDU of Die Linke stemden.”
Wat hen bindt, is de onvrede over met name het huidige economische beleid. “Als de regering de beloftes was nagekomen, dan was de AfD nu niet zo groot geweest”, zegt een vrouw bij de bushalte. Die analyse wordt breder gedeeld: “Mensen denken dat alles beter wordt onder de AfD, maar zij zullen onze economie juist kapotmaken”, zegt Marina.
Het gevoel dat Thüringen achtergesteld wordt is groot: de pensioenen liggen hier het laagst van alle deelstaten en ook de salarissen behoren tot de laagste van het land.
Brandmauer
De regeringspartijen zien naar aanleiding van de deelstaatverkiezingen in Thüringen en Saksen, waar ook oppositiepartijen als CDU en BSW winst boekten, geen reden om radicaal van koers te veranderen. Er wordt gehoopt dat de ingezette economische hervormingen de komende tijd hun vruchten afwerpen, evenals de aangekondigde pensioenhervorming. Wel moet het beleid beter aan de man gebracht worden, klinkt het.
De AfD-stemmers in het noorden van Erfurt hebben daar geen vertrouwen meer in. “Ze beloven al drie jaar lang zoveel, maar er komt niks”, zegt een van hen. Voor Peter is het vertrouwen ook definitief weg: “Ze moeten weg, dat is de enige oplossing.”
Dat de AfD vermoedelijk niet zal meeregeren, omdat alle andere partijen samenwerking uitsluiten, maakt de woede alleen maar groter. “De winnaar is uiteindelijk de grote verliezer, dat is kiezersbedrog.”
Een enkeling hoopt dat de CDU bij zal draaien en de zogeheten brandmauer zal afbreken. “Angela Merkel heeft het land te gronde gericht, maar de huidige leider, Friedrich Merz, beweegt de partij de goede kant op. Het is aan hem of de AfD mag meeregeren.”
