NOS Nieuws•
Voormalig minister Hennis van Defensie heeft de Tweede Kamer meermaals te laat en onjuist geïnformeerd over het bombardement van Nederlandse F-16’s op de Iraakse plaats Hawija in 2015. Dat concludeert de commissie-Sorgdrager na vier jaar onderzoek in een rapport, melden Haagse bronnen aan RTL Nieuws. Het rapport wordt maandag gepresenteerd en overhandigd aan minister Brekelmans van Defensie.
NOS en NRC brachten in 2019 aan het licht dat er bij het bombardement op een IS-bommenfabriek zeker 70 burgers om het leven waren gekomen. Nederland wilde samen met de internationale coalitie die tegen IS streed enkel luchtaanvallen uitvoeren waarbij geen burgerdoden werden verwacht. Nederland was daarbij afhankelijk van inlichtingen van de VS, maar door een misrekening van het Amerikaanse onderzoeksteam bleek de aanval veel destructiever dan vooraf gedacht. De regering zweeg daar jarenlang over.
De commissie komt volgens RTL Nieuws tot de conclusie dat Hennis kort na de aanval niet tegen de Kamer heeft gezegd dat er burgerslachtoffers waren gevallen. Zij wilde dat eerst met zekerheid kunnen zeggen. Toen ze die informatie alsnog kreeg, heeft ze de Kamer te laat en onjuist geïnformeerd over meerdere zaken.
Geen analyses uitgevoerd
“Ze hebben onvolledige en onjuiste informatie aan de Kamer gegeven over het type F-16-missies, het proces van de inzet van wapens en over het vallen van burgerslachtoffers”, zou de commissie hebben vastgesteld. Dat de Amerikanen het een half jaar na het bombardement aannemelijk vonden dat er burgerslachtoffers waren gevallen, werd niet gedeeld met de Tweede Kamer.
Verder werd door Hennis en de top van Defensie gezegd dat de F-16-vlieger die het doelwit onder vuur nam, had kunnen besluiten om het bombardement te staken. Maar dat kon niet het geval geweest zijn, omdat er bij deze specifieke missie wapens op grote afstand waren ingezet en de vlieger geen zicht had op wat er zich op de grond had afgespeeld, schrijft de commissie volgens RTL.
Daarnaast zou er ten onrechte zijn volgehouden dat er bij het besluit om te bombarderen contact was geweest met een speciaal juridisch adviseur. Ook beweerde het ministerie dat er voorafgaand aan het besluit computersimulaties waren uitgevoerd en analyses waren gemaakt door experts over de kans op secundaire explosies. Maar volgens Sorgdrager zou dat nooit zijn gebeurd.
Spoeddebat
De onthullingen over de burgerdoden in Hawija maakten veel los in de politiek. In 2021 werd er na druk van de Tweede Kamer 4 miljoen euro vrijgemaakt voor schadeherstel. Daarnaast spanden elf Iraakse nabestaanden een rechtszaak aan tegen de Nederlandse staat.
SP-leider Dijk reageert verontwaardigd op de uitkomsten van de commissie Sorgdrager en heeft een spoeddebat aangevraagd met minister Brekelmans. Het ministerie van Defensie wil nog niet uitgebreid reageren op het rapport, maar noemt in een reactie de kwestie-Hawija “een belangrijk en zeer serieus onderwerp”. “Na de presentatie zal Defensie het rapport eerst bestuderen en dan met een reactie komen.”
