De vrouw die het volgens het Fries archief het langste volhield in 1963, Anny van Dijk-Bajema

In samenwerking met

Omrop Fryslân

NOS Nieuws

Vereniging De Friesche Elf Steden stelt een onderzoek in naar beelden van de Elfstedentocht in 1963. Daaruit zou blijken dat niet ‘ijskoningin’ Meike de Vlas, maar Annigje van Dijk-Bajema de beste vrouw was in de ‘hel van ’63’.

Het onderzoek volgt op een analyse van oude filmpjes door het Fries Film & Audio Archief (FFAA), meldt Omrop Fryslân.

De Elfstedentocht van 18 januari 1963 wordt algemeen gezien als de zwaarste in de elfstedenhistorie. Bij de start vroor het 18 graden, om 09.00 uur was het min 4. De noordoostenwind nam geleidelijk toe tot krachtig. 577 schaatsers verschenen aan de start, slechts 58 volbrachten de tocht. Reinier Paping was de winnaar.

Het was al bekend dat geen enkele vrouw in 1963 de finish haalde. Veel vrouwen stapten onderweg van het ijs. Andere vrouwen werden ervan af gehaald door de organisatie omdat het te gevaarlijk of donker werd.

Bruggetje van Bartlehiem

Maar nu zegt het FFAA dat de organisatie altijd ten onrechte heeft aangenomen dat Meike de Vlas (1955-2022) het langst door schaatste in 1963. Op de oude filmpjes is duidelijk te zien dat Annigje van Dijk-Bajema (1929-2003) ‘pas’ bij het befaamde bruggetje van Bartlehiem van het ijs stapt. Ze kwam dus ongeveer tien kilometer verder dan De Vlas. Die was al bij buurtschap Vrouwbuurtstermolen van het ijs gehaald, stelt archiefonderzoeker Syds Wiersma.

Het FFAA beschikt pas een paar maanden over de oude zwart-wit beelden van 1963. Wiersma’s oog viel daarbij op een schaatsster onderweg in Franeker. Zij was stijlvol wit gekleed en had een lange (vermoedelijk) kleurrijke muts op. Op de beelden is te zien hoe ze haar kaart afstempelt en een kop thee of chocolademelk drinkt.

De vrouw leek in Franeker nog erg fris, zegt Wiersma. “Ik dacht: die is doorgereden, dat kan niet anders. Zo begon de zoektocht. Wie is deze vrouw? Hoe ver is ze gekomen?”

Schaatshistorie van vrouwen

Wiersma zocht contact met marathonschaatster Jessica Merkens. Zij beschreef in 2023 de Nederlandse schaatshistorie van vrouwen en opperde dat het wel eens om Annigje (Anny) van Dijk kon gaan. Dat was niet zomaar een gok. Dezelfde Van Dijk was de snelste vrouw van de iets minder barre editie van de Elfstedentocht in 1956.

“We zagen gelijkenis”, zegt onderzoeker Wiersma. Hij zocht contact met de dochter van Van Dijk en kreeg zo uitsluitsel. “De familie bevestigde dat het hun moeder was.”

“We wisten wel hoe ver ze gekomen was, maar niet dat ze van de vrouwen het verst was gekomen”, reageert dochter Anke van Dijk. “Ik vind het fantastisch. Ik gun dit haar.”

Onderzoek

Voorzitter Wiebe Wieling van de Koninklijke Vereniging de Friesche Elf Steden zegt in een eerste reactie dat hij de ‘claim’ van het Fries archief laat onderzoeken. Mocht het waar zijn, dan worden de gegevens op de website aangepast, zegt hij.

Misschien dat daarbij nog ruimte is voor een saillant detail. Want volgens Anke van Dijk is haar moeder helemaal niet van het ijs gestapt omdat ze niet meer verder kon. “Mijn zus zat nog bij haar aan de borst en ze had ’s ochtends vroeg voor het laatst melk gehad. Dus mijn moeder kon het niet meer houden”, zegt ze. “’s Middags begon het te lekken en te bevriezen. Ze moest er wel af, anders kon het gevaarlijk worden.”

Share.
Exit mobile version