Raad van State: begroting op lange termijn niet houdbaar

• 

  Roel Bolsius

  politiek verslaggever

• Eva Wiessing – politiek verslaggever

  politiek verslaggever

Op de middellange termijn is de vanmiddag gepresenteerde begroting van het demissionaire kabinet-Schoof niet houdbaar, concludeert de Raad van State. Het belangrijkste adviesorgaan van de regering kijkt elk jaar naar hoe het kabinet de in- en uitgaven boekt en of dat volgens de regels gaat.

Hoewel de begroting op papier dit jaar en volgend jaar wel sluitend is en aan de Europese en nationale regels voldoet, worden rekeningen doorgeschoven naar de toekomst en daarmee naar volgende kabinetten.

Het huidige niveau van collectieve voorzieningen kan dan in gevaar komen, waarschuwt de Raad van State. Alleen gokken op economische voorspoed is volgens de raad geen goed idee, gezien de economisch onzekere tijden en de geopolitieke spanningen.

Sowieso is er vanwege de vergrijzing in de toekomst steeds meer geld nodig voor de zorg en de AOW.

De Raad van State ziet dat het demissionaire kabinet wel een eerste aanzet heeft gedaan om de overheidsfinanciën verder op orde te krijgen, maar de echte slag moet nog gemaakt worden, zegt vicepresident Thom de Graaf.

Zo wordt de verlaging van de brandstofaccijns nog een jaar doorgezet. Goed nieuws voor de automobilist, die anders per 1 januari 25 cent meer kwijt zou zijn per liter benzine. Maar deze lastenverlichting betekent een gat in de begroting die pas na 2026 volledig wordt gedekt, met toch weer een lastenverzwaring van 135 miljoen voor de burger, stelt de Raad van de State. “Dit verdient geen schoonheidsprijs.”

Ook is de Raad van State kritisch over het besluit om geld weg te halen bij de ministeries door ze niet volledig te compenseren voor de hogere prijzen. Dat kan ten koste gaan van de dienstverlening van de overheid, waarschuwt het instituut. Sommige ministeries hebben bovendien meer last van stijgende kosten dan andere, waardoor deze kaasschaafmethode ongelijk uitvalt. Bouwen en wegen aanleggen is bijvoorbeeld veel duurder geworden.

De Raad van State maakt zich zorgen over de kortetermijnfocus van de politiek. Juist omdat we te maken hebben met onzekere tijden moeten we scherpe keuzes maken om Nederland op de lange termijn financieel sterk te houden. Het advies van De Graaf: “Kijk dan verder dan de cyclus van vier jaar.”

Maar dat is niet aan het huidige kabinet en de huidige Tweede Kamer, stelt hij. Zelfs de nieuwe Tweede Kamer zou na de verkiezingen in het begin terughoudend moeten zijn, tot er een nieuw kabinet op het bordes staat.

De nieuwe Tweede Kamer moet voor het einde van het jaar stemmen over deze begroting, maar als die nog vol in de verkiezingskoorts de begroting helemaal verbouwt en dichttimmert, wordt een nieuw kabinet klemgezet.

Helemaal gerust zijn ze er bij de Raad van State niet op. “De ervaring leert bovendien dat het gemakkelijker is om ad-hoccoalities te vormen voor extra uitgaven of lastenverlichting dan voor bezuinigingen of lastenverzwaring.”