Russen verdeeld over mogelijke ontmoeting Poetin en Trump

• 

  Geert Groot Koerkamp

  correspondent Rusland

In Rusland zijn de meningen verdeeld over de perspectieven van een ontmoeting tussen Vladimir Poetin en de aankomende Amerikaanse president Donald Trump, die meermaals heeft aangekondigd zo snel mogelijk een eind te willen maken aan de oorlog in Oekraïne.

Uit peilingen die voor de jaarwisseling zijn gehouden, blijkt dat de meeste Russen het nieuwe jaar – zoals elk jaar – hoopvol zijn ingegaan, maar wel met de verwachting dat 2025 opnieuw een zwaar jaar zal worden. Sommigen hopen dat het aantreden van Trump, al was het maar enigszins, verlichting kan brengen.

Peilingen in Rusland moeten altijd met de nodige reserve worden beoordeeld, omdat het uitspreken van je mening potentieel gevaarlijk is. Ook op straat in Moskou geven veel voorbijgangers er de voorkeur aan niet te antwoorden op vragen over hun verwachtingen aan de vooravond van Trumps inauguratie op maandag. Een enkeling haalt de schouders op en zegt dat het voor de relatie met Rusland niet uitmaakt wie er in het Witte Huis zit.

Maar er zijn ook Moskovieten die zeggen te geloven dat Rusland en de Verenigde Staten weer vrienden kunnen worden, “net als vroeger”. Dat Amerikanen eigenlijk hele beste mensen zijn. Een opmerkelijk geluid in een tijd dat de staatsmedia van ’s ochtends tot ’s avonds beweren dat Rusland en de VS onverzoenlijke tegenstanders zijn en dat Rusland niet in strijd is met buurland Oekraïne, maar met de Verenigde Staten.

Het Kremlin wil weinig kwijt over een mogelijke Amerikaans-Russische topontmoeting. Berichten dat achter de schermen al wordt gewerkt aan Trumps ontmoeting met Poetin zijn uitsluitend afkomstig uit de entourage van de aankomend president. Poetins woordvoerder Dmitri Peskov blijft zeggen dat de aankomende regering eerst maar eens met initiatieven moet komen ten aanzien van Rusland. Zolang Trump de teugels nog niet heeft overgenomen van zijn voorganger Joe Biden houdt Moskou zich op de vlakte.

Hetzelfde zegt de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov. Er zijn volgens hem op dit moment geen concrete afspraken of zelfs maar contacten tussen Moskou en Washington over directe onderhandelingen op het hoogste niveau. “Als zij daar klaar voor zijn en ze zo’n ontmoeting willen voorbereiden, dan wachten wij die voorstellen af”, aldus Lavrov deze week op de Russische televisie. “De bal ligt bij hen. Niet wij hebben de banden verbroken.”

De Russische politiek bereidt zich niettemin voor op wat komen gaat. Onderminister van Buitenlandse Zaken Sergej Rjabkov bezocht deze week de Staatsdoema om achter gesloten deuren parlementariërs te informeren over wat Moskou verwacht van de nieuwe president.

De kans op een rechtstreekse confrontatie met de Verenigde Staten neemt af met het aantreden van Trump, klinkt het binnen de muren van het Lagerhuis, al wordt ook opgemerkt dat het met hem nog alle kanten op kan gaan. “Rusland verwacht geen cadeautjes van Trump”, zegt ook Dmitri Babitsj, commentator bij de krant Komsomolskaja Pravda en voormalig Amerika-correspondent tegen de NOS.

Over de inhoud van mogelijke onderhandelingen met Oekraïne klinken vanuit Moskou verschillende signalen. Lavrov heeft eerder gezegd dat Rusland vasthoudt aan de eis dat Oekraïne nooit zal toetreden tot de NAVO. Deze week zei hij dat Moskou bereid is veiligheidsgaranties te bieden “aan het land dat nu Oekraïne heet”. Of aan een deel van het land “dat nog geen besluit heeft genomen” over waar het bij hoort, in tegenstelling tot de door Rusland geannexeerde gebieden.

De hoofdredacteur van de Russische staatszender RT, Margarita Simonjan, suggereert in een interview dat Rusland na een staakt-het-vuren genoegen zou kunnen nemen met het grondgebied dat op dat moment in handen is van het Russische leger. Maar Poetins adviseur en voormalig chef van de veiligheidsdienst FSB Nikolaj Patroesjev verklaart in een lijvig interview met de Komsomolskaja Pravda – naar verluidt Poetins lievelingskrant – stellig dat ieder compromis van Russische zijde is uitgesloten en dat alle door Rusland ingelijfde gebieden voor eens en altijd deel uitmaken van de Russische Federatie.

Onderhandelingen over het lot van Oekraïne – dat dit jaar misschien “zal ophouden te bestaan”, aldus Patroesjev – moeten volgens hem alleen worden gevoerd door Rusland en de VS, zonder dat Oekraïne zelf of andere westerse landen daarbij worden betrokken. “Met Londen of Brussel hebben we niets te bespreken”, aldus Patroesjev. En wat Trump betreft zei Patroesjev: “Wij hebben respect voor zijn uitlatingen.”