NOS Nieuws••Aangepast
De Oekraïense president Zelensky heeft hard uitgehaald naar de Slowaakse premier Fico. Dat heeft alles te maken met de wens van Fico om door te gaan met het importeren van gas uit Rusland, ook al wil de Europese Unie daar zo snel mogelijk van af.
Zelensky suggereert op X dat Fico een persoonlijk belang heeft om zich aan de boycot van Russisch gas te onttrekken. “Waarom is deze leider zo afhankelijk van Moskou? Wat krijgt hij betaald?”, vraagt Zelensky zich af.
De uitval komt een week voor het aflopen van de overeenkomst tussen Oekraïne en Rusland uit 2019 over de doorvoer van Russisch gas naar Centraal-Europa. De pijpleiding waardoor dat gas stroomt, loopt over Oekraïens grondgebied.
Kyiv wil het contract niet verlengen omdat de inkomsten uit dit gas Rusland in staat zouden stellen om de oorlog tegen Oekraïne voor te zetten.
Niet afgebouwd
Sinds het uitbreken van de oorlog, in 2022 hebben de meeste EU-lidstaten hun afhankelijkheid van Russisch gas zo veel mogelijk afgebouwd. Het streven is in 2027 helemaal geen Russisch gas meer te importeren.
Slowakije, Hongarije en Oostenrijk blijven achter, onder meer omdat andere leveranciers duurder zijn. Slowakije zegt dat het per jaar 220 miljoen euro extra kwijt is als het met een andere leverancier in zee gaat.
Volgens Zelensky is de Moskougezinde Fico op de Europese top vorige week in Brussel compensatie aangeboden om de periode te overbruggen waarin Slowakije naar alternatieven kan zoeken. Maar Fico zou dat geweigerd hebben. “Hij wil dat Rusland geld verdient om de oorlog te financieren en Europa te verzwakken”, zei Zelensky in een andere uithaal naar Fico.
Zelensky bood de Russen en de afnemers nog een alternatief. Hij toonde zich bereid de pijpleiding open te houden als de betalingen voor het gas pas na beëindiging van de Oekraïneoorlog naar Rusland zouden worden overgemaakt.
Niets wijst erop dat Rusland daarmee akkoord zal gaan. President Poetin zei vorige week dat duidelijk is dat het doorvoercontract met Oekraïne niet wordt verlengd, wat betekent dat Oekraïne de kraan van de pijpleiding op 1 januari dichtdraait.
Het Russische staatsbedrijf Gazprom levert nog altijd twee derde van het aardgas dat Slowakijke jaarlijks nodig heeft, voor Hongarije geldt hetzelfde. Oostenrijk is voor meer dan de helft van zijn behoefte afhankelijk van Gazprom. Ook andere landen EU-lidstaten kopen nog Russisch gas, maar veel minder dan deze drie.
Voor die andere landen is het makkelijker om een alternatief te vinden, of zijn principes belangrijker, zoals Tsjechië. “Tsjechië heeft moeite gedaan om niet van Russische leveranties afhankelijk te zijn, omdat we niet willen kruipen voor een massamoordenaar”, zei de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken Lipavský.
Fico was zondag in Moskou voor overleg met Poetin. Over de uitkomst is weinig bekendgemaakt. Rusland wil gas aan Slowakije blijven leveren, maar de situatie is volgens het Kremlin “ingewikkeld”.
Hongarije laat een deel van zijn leveranties uit Rusland via pijpleidingen in Turkije lopen. Slowakije kan dat waarschijnlijk niet, de capaciteit van deze leidingen is beperkt. Fico zei dat het praktisch onmogelijk is om nog gas uit Rusland te ontvangen als Oekraïne de kraan dichtdraait.
