Scholen Mexico moeten gezonder eten serveren om gezondheidscrisis af te wenden

• 

  Boris van der Spek

  correspondent Latijns-Amerika

Ongeduldig gaan de kinderen in een rij staan, streng toegesproken door hun lerares. Met blauwe plastic bordjes in de hand wachten ze tot ze de kantine van hun school in Mexico-Stad in mogen, waar lunch wordt geserveerd door drie vrouwen met schorten voor. Op het menu staan taco’s met tonijnsalade.

Omdat het door de middagzon te heet is op het schoolplein, eten de kinderen in hun klaslokaal. De kinderen die van hun ouders schoolgeld hebben meegekregen, rennen nog snel naar het winkeltje op de hoek van het schoolplein. Met kleurige repen chocolade en krakende zakjes snoep lopen ze smakkend naar buiten.

Sinds dit jaar is het dagelijkse menu in de kantine drastisch omgegooid, als onderdeel van een overheidsprogramma dat eist dat scholen gezonder eten serveren om de hoge obesitascijfers in Mexico tegen te gaan. Frisdrank wordt niet meer verkocht in het winkeltje en gefrituurd eten is van het menu gehaald.

De tienjarige Génesis heeft haar lunch net op. “We leren steeds meer over wat gezond eten is, over het eten van groente, fruit en peulvruchten”, zegt ze. Ze geeft toe: het is wennen, het eten dat nu op school wordt geserveerd. Maar het is stiekem best lekker, zegt Génesis verlegen.

‘Leef gezond, leef gelukkig’, is de naam van het overheidsprogramma waarmee de federale regering wil interveniëren op scholen in heel Mexico. Een ankerpunt van het programma is het voedselaanbod, dat vaak te ongezond is.

Deel van het probleem zijn de cooperativas, grote bedrijven die contracten met scholen sluiten en bijvoorbeeld een speelrek aanleggen in ruil voor een vergunning in de kantine. Coca-Cola, Pepsi, Lay’s: met name voor armere scholen is het financieel aantrekkelijk om samen te werken met deze bedrijven. Hoewel kinderen hierdoor dagelijks veel te veel frisdrank, suiker en bewerkt voedsel binnenkrijgen.

Volgens Liliana Bahena, projectcoördinator bij organisatie Poder del Consumidor, zijn er bijna geen scholen in Mexico waar uitsluitend gezond eten wordt verkocht. “In ons land hebben we een invasie gehad van junkfood zoals frisdrank, gefrituurd voedsel, ijs, noem maar op. De groenteafdeling in onze supermarkten is een kwart van de chipsafdeling.” Ze wijst op een poster met foto’s van wat een gemiddeld kind in Mexico iedere dag eet. Per foto wordt uitgelegd hoeveel suiker en vet kinderen binnenkrijgen. “Deze producten zijn schadelijk voor onze kinderen. Op dit moment hebben in Mexico vier op de tien kinderen al overgewicht en obesitas”, aldus Bahena.

In weinig landen ter wereld zijn de obesitascijfers onder de bevolking zo hoog als in Mexico. Binnen vier decennia is het aantal mensen met overgewicht gestegen van 7 procent naar 75 procent. Experts wijzen op het gebrek aan educatie als een belangrijke reden voor de ongezonde voedselpatronen in het land. Mede daarom vragen critici zich af of het genoeg is om in te grijpen op scholen, waar kinderen maar een deel van hun maaltijden nuttigen.

Als de lessen op de school van Génesis in Mexico-Stad voorbij zijn, wordt duidelijk dat voor het teweegbrengen van verandering een cultuuromslag nodig is. Voor de school hebben zich, zoals iedere dag, straatverkopers opgesteld. Een ijscoman met felgekleurd, mierzoet ijs. Een chipsverkoper, met gefrituurde zakjes chips in een grote glazen vitrine. En een snoepverkoper, met als specialiteit een snoepcocktail waarbij een zakje gummyberen wordt leeggeschud in een opengeknipt pakje sap. Driekwart van de kinderen die naar buiten lopen, wordt door hun ouders getrakteerd op een lekkernij bij een van de stalletjes.

Volgens voedselactivist Bahena moet de overheid straatverkopers alternatieven bieden. Scholen moeten volgens haar in gesprek met ouders om ervoor te zorgen dat kinderen ook thuis een gevarieerd en gezond dieet krijgen. En de macht van de grote bedrijven moet worden doorbroken. “Nadat de regering dit plan had gelanceerd, waren er meerdere bedrijven die rechtszaken aanspanden omdat ze hun frisdrank en koekjes in de schoolkantines wilden blijven verkopen”, zegt ze.

Ze wijst op de enorme druk op het Mexicaanse zorgstelsel, waar een derde van de doodsoorzaken in de afgelopen vijftien jaar direct verband hield met een ongezond voedingspatroon. “Het is goed dat we bij onze kinderen beginnen, maar we moeten veel drastischer ingrijpen. Want we zijn bezig onszelf langzaam te vergiftigen.”