NOS Nieuws••Aangepast
Zeker vier basisscholen in Noord-Holland zijn gestopt met de doorstroomtoets bij leerlingen van groep 8. De toets is wettelijk verplicht, maar de scholen leggen de keuze bij de ouders. De Onderwijsinspectie doet onderzoek en sluit maatregelen tegen de scholen niet uit.
Drie van de vier basisscholen die nu weigeren vallen onder dezelfde koepel, Stichting Spaarnesant uit Haarlem. De bestuurder daarvan noemt de verplichte toets een “idioot middel” dat leerlingen vooral onderling vergelijkt. Zijn scholen willen weten hoe het met de individuele ontwikkeling van leerlingen gaat, maar dat vertellen deze toetsen volgens hem niet.
Nog eens dertig scholen overwegen de toets te schrappen, schrijft de Volkskrant.
De doorstroomtoets wordt vanaf deze week weer afgenomen; een belangrijk moment voor de 175.000 leerlingen die in groep 8 zitten. De toets werd vorig schooljaar ingevoerd. Hij test de reken- en taalvaardigheid van de leerling en is aanvullend op het advies van de school zelf. Het idee daarachter is dat het een objectiever beeld geeft, wat kansenongelijkheid in het onderwijs moet terugdringen.
Inspectie overweegt maatregelen
De vier scholen die weigeren, zeggen dat zo’n 80 procent van de ouders ervoor kiest om hun kinderen niet mee te laten doen aan de toets. De scholen zijn ervan overtuigd dat er voor de kinderen geen negatieve gevolgen zijn.
De Onderwijsinspectie hoorde naar eigen zeggen pas afgelopen week dat de scholen hiermee bezig zijn. De scholen spreken dat tegen en zeggen dat de inspectie in een vroeg stadium is geïnformeerd.
De inspectie heeft ze formeel laten weten dat ze in overtreding zijn als ze de toets niet afnemen. Een woordvoerder benadrukt dat de Onderwijswet op dit vlak heel zwart-wit is en geen ruimte biedt aan scholen om ouders de keuze te geven. Als scholen blijven weigeren, volgt een heel traject aan maatregelen, waarbij ze uiteindelijk gekort kunnen worden in hun middelen.
De inspectie zegt dat ze pas over enkele jaren met zekerheid kan zien wat de effecten zijn van de doorstroomtoets. Dan zijn er voldoende cijfers over de zogenoemde op- en afstroom. Dat is de term die wordt gebruikt voor leerlingen die van niveau wisselen.
Meer kansengelijkheid, of juist minder?
Aanvankelijk leidde dit nieuwe systeem tot de gewenste resultaten. Meer leerlingen kregen een hoger advies, met name kinderen uit gezinnen die als kansarm worden bestempeld. Maar na onderzoek bleek ook dat er grote verschillen waren tussen de verschillende aanbieders van toetsen. De belangenbehartiger van het primaire onderwijs, de PO-Raad, concludeerde zelfs dat de kansengelijkheid was afgenomen door de nieuwe opzet.
Om de verschillen tussen de aanbieders aan te pakken, wil de Tweede Kamer dat het aantal aanbieders wordt teruggebracht, waar de Kamer eerder juist voor meer concurrentie pleitte. Onlangs is er een voorstel aangenomen om tot één aanbieder te komen, omdat de toetsresultaten verschillen per aanbieder.
Minister: schrappen is heel slechte zaak
Staatssecretaris Paul (Onderwijs) zei vandaag in het Vragenuurtje dat zij hard bezig is om die wens van de Kamer uit te voeren, maar dat het niet “met een druk op de knop” is geregeld. Bovendien vroegen de scholen destijds juist om verschillende aanbieders, zodat ze een toets konden kiezen die bij hun onderwijsvisie past, betoogde Paul. “Maar ik ben niet getrouwd met al die toetsen.” Later dit jaar komt ze met een concreet voorstel.
D66 had de staatssecretaris naar de Kamer geroepen vanwege berichten dat scholen zo veel moeite hebben met de doorstroomtoets, dat ze die niet afnemen. “Een hele slechte zaak”, vindt Paul. “De toets is niet meer of minder dan een objectieve second opinion, naast het schooladvies. De inspectie zit hier bovenop.”
Een deel van de Kamer heeft begrip voor de problemen van scholen met de doorstroomtoets. De partijen vinden dat die veel te belangrijk wordt gemaakt en dat kinderen “te vroeg in een hokje worden gestopt”. “De keuze van een school voor een bepaalde toets is bepalend voor de kansen van leerling in de rest van zijn leven”, zei D66-Kamerlid Rooderkerk.
De scholen in Haarlem die afzien van de doorstroomtoets hopen dat de kwestie bij de rechter zal komen. De scholen laten zich niet ontmoedigen door eventuele sancties van de Onderwijsinspectie.
Marten Elkerbout, de bestuurder van de stichting waar de scholen onder vallen, zegt daarover: “Ik ben benieuwd hoe de rechter dit gaat afwegen. De doorstroomtoets is maar een subartikel in de wet. Bovenaan staat de opdracht aan het onderwijs om kinderen een doorlopende en brede ontwikkeling te laten doormaken en te zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat. Kinderen met elkaar in competitie brengen, staat daar haaks op.”
