NOS Nieuws•
Precies tachtig jaar geleden, op 12 september 1944, komen in het dorpje Mesch in Zuid-Limburg de eerste Amerikaanse bevrijders over de grens. Het is het begin van de bevrijding van Nederland, na ruim vier jaar onderdrukking door nazi-Duitsland.
Zo’n 30 kilometer van Mesch vandaan zit in september 1944 de 10-jarige Mia van Praag, een Joods meisje uit Amsterdam, ondergedoken bij de familie Kloth in Kerkrade. Niemand mag weten dat ze Joods is. Ze gaat er naar school en probeert een zo ‘gewoon’ mogelijk leven te leiden. Maar steeds is er de angst dat iemand haar verraadt.
Het verhaal van Mia is een van de vele bijzondere verhalen op de speciale website De Ooggetuigen, waarop vanaf vandaag de bevrijding van Nederland een jaar lang is te volgen.
Bekijk hieronder de special De Ooggetuigen, waarop te zien is hoe een Canadese soldaat, een oorlogscorrespondent, een Joods meisje, een verzetsstrijder, een schooljuf en vele anderen het bevrijdingsjaar beleefden. De verhalen krijgen in de loop van het jaar steeds nieuwe afleveringen. Ook komen er nieuwe ooggetuigen bij:
Tijdens de opmars van de geallieerden in september 1944, moet Mia vaak schuilen in de kelder van haar onderduikadres. De geallieerden voeren bombardementen uit op Aken in Duitsland, maar er vallen ook bommen op Kerkrade.
Dat zijn angstige momenten voor haar. Want in die kelder schuilen ook buren, die lid zijn van de NSB, en regelmatig vier Duitse officieren die zijn ingekwartierd. Een van de officieren vraagt aan mevrouw Kloth: “Waarom noemt zij u tante? Bent u niet haar moeder?”
Mevrouw Kloth verklaart dat Mia de dochter is van haar zus, die is omgekomen bij het bombardement op Rotterdam. De Duitsers hebben medelijden met het meisje. Ze nemen haar op schoot en geven haar munten en snoepjes. Maar Mia denkt: als ze weten wie ik ben, schieten ze me dood.
Evacuatie
Als de situatie in Kerkrade eind september te gevaarlijk wordt, moeten zo’n 30.000 mensen evacueren naar veiliger gebied. Ook Mia en haar onderduiktante lopen mee in een lange stoet mensen, door gebied waar op dat moment nog wordt gevochten. Ze zien doden en gewonden die zijn getroffen door granaten.
De tocht eindigt enkele kilometers verderop in een buurtschap van Heerlen, dat al bevrijd is door de Amerikanen. Voor Mia is de oorlog dan voorbij. Ze moet afwachten of ze haar ouders en zusjes weer terug zal zien, want waar zij zijn weet ze niet
Market Garden
Een groot deel van Zuid-Nederland is eind september 1944 bevrijd. Maar de opmars loopt vast als de operatie Market Garden, waarbij de geallieerden proberen de brug over de Rijn bij Arnhem in handen te krijgen, mislukt.
Het duurt nog acht lange maanden voordat heel Nederland vrij is. Een grimmige tijd breekt aan met hevige gevechten, bombardementen, honger, razzia’s en wraakacties van de Duitsers.