Steeds meer speciaalzaken: ‘mensen willen kaas met een verhaal’

Er zijn veel meer kaaswinkels in Nederland dan tien jaar geleden. De grootste stijging van het aantal kaasspeciaalzaken was in Friesland met 88 procent. In Brabant steeg het aantal met 57 procent, zo blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel.

Mensen willen vooral kazen “met een verhaal”, zegt Martin Pors van een kaaswinkel in Oosterhout bij Omroep Brabant. “De vraag is vooral enorm gegroeid sinds mensen in coronatijd niet uit eten of borrelen konden gaan.”

In totaal is Brabant met 88 bedrijven de derde provincie in de lijst met de meeste zaken na Noord-Holland (166) en Zuid-Holland (154). In Friesland zijn er nu 32. De stijging van het aantal kaaswinkels maakt deel uit van een bredere trend, waarbij het aantal voedselspeciaalzaken landelijk toeneemt. Zo stijgt volgens de Kamer van Koophandel ook het aantal winkels dat zich specialiseert in buitenlandse voedingsmiddelen.

Kaasboer Pors verklaart dat door de veranderende behoefte van mensen. Volgens hem wordt het avondje uit, zeker sinds corona, ingeruild voor een compleet verzorgde borrelavond thuis, waar mensen kunnen “opscheppen over die ene speciale kaas uit de buurt”.

Dat speciale kaas misschien wat meer kost, is voor mensen meestal geen probleem. Ze vergelijken het volgens de kaasboer uit Oosterhout met uiteten in een restaurant. “Daar kan je 100 euro per persoon uitgeven op een avond. Voor dat bedrag haal je ook een borrelavond voor iedereen in huis.”

Zijn collega Otto-Jan Bokma in het Friese buurtschap It Heidenskip verkoopt niet alleen kaas, hij maakt de kazen ook zelf. “Wat ik hoor van de klanten is dat zij weer terug willen naar de basis. Niet alle kazen van de grote fabrieken met massaproductie, maar ook gewoon kaas”, zegt hij bij Omrop Fryslân. “En dat verkoopt heel goed.”

De stijging van het aantal kaasspeciaalzaken staat in schril contrast met de daling van het aantal groentewinkels en slagers. Het aantal winkels gespecialiseerd in aardappelen, groenten en fruit daalde landelijk van 1229 in 2014 naar 947 dit jaar, terwijl het aantal slagers afnam met 228 tot het huidig totaal van 2136 winkels. De daling in deze sectoren wordt toegeschreven aan de toenemende voorkeur van consumenten voor gemak, waarbij zij steeds vaker al hun boodschappen bij een supermarkt doen.

Volgens Patricia Hoogstraaten van Vakcentrum, de koepel van zelfstandige retailondernemers, vormen de supermarkten uiteindelijk ook een bedreiging voor de kaasspeciaalzaken. Tegelijkertijd, zo zegt ze, zorgen de supermarkten ook voor extra klanten in winkelgebieden, wat de aanwezigheid van delicatessenzaken weer kan bevorderen.

Kaasboer Bokma in It Heidenskip maakt zich geen zorgen. Hij heeft de volgende stap al genomen: “Wij maken ook boter. Dat gaat ook als een tierelier. We vallen bijna van de ene verbazing in de andere.”