Toekomst voor Afghaanse vluchtelingen die naar de VS willen onzeker

• Devi Boerema

  correspondent Zuid-Azië

Zo’n 15.000 Afghanen, die na augustus 2021 zijn gevlucht uit hun land, wachten op dit moment in Pakistan op een Amerikaans visum. Sommige stonden zelfs al op het punt om naar Amerika te vertrekken. Door een decreet van president Trump zien zij nu hun hoop op een veilige toekomst vervliegen.

“We hebben bijna alle nodige procedures doorlopen. Al onze documenten zijn gecontroleerd. We kregen te horen dat we over een paar dagen naar de Verenigde Staten zouden vliegen, maar nu zitten we hier vast”, zegt Mahmod aan de telefoon.

Samen met zijn gezin verblijft hij sinds 2,5 jaar in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad. Ze zijn illegaal en hebben daardoor moeite om de eindjes aan elkaar te knopen.

De Pakistaanse overheid is niet blij met de vele Afghanen die al decennialang na verschillende machtsovernames in Afghanistan uitwijken naar Pakistan. Een groot deel van de laatste groep die de oversteek waagde, wordt door de Pakistaanse overheid ook niet erkend als vluchteling. Dat kan Pakistan doen omdat het land het VN-vluchtelingenverdrag niet heeft ondertekend.

“We ontvangen geen enkele financiële hulp of ander soort steun omdat we vluchtelingen zijn. Het is elke dag een uitdaging om genoeg eten voor het hele gezin op tafel te zetten”, legt Mahmod uit.

Hij werkte in Kabul als journalist voor het Institute of War and Peace reporting dat direct door de Amerikanen gefinancierd werd. Sinds de Taliban aan de macht kwamen, werd hij meerdere malen telefonisch bedreigd. Hij besloot daarom samen met zijn gezin te vertrekken, ervan uitgaande dat Amerika het gezin een toekomst kon bieden.

“Toen Afghanen massaal vluchtten voor het eerste Taliban-regime liet Pakistan dat oogluikend toe, maar dit keer proberen ze zoveel mogelijk Afghanen terug te sturen”, zegt Farhat Taj. Zij doet onderzoek naar de relatie tussen Pakistan en Afghanistan.

Hoe Afghanen in Pakistan worden behandeld, is vooral een weerspiegeling van hoe de onderlinge politieke verhoudingen liggen. En op het moment zijn die niet goed. Eind vorig jaar voerde Pakistan nog een luchtaanval uit om een terreurgroep uit te schakelen die de Pakistaanse politie had aangevallen. De Taliban claimden dat bij de aanval vooral vrouwen en kinderen waren gedood.

“Sinds de Taliban terug aan de macht zijn, is het aantal terroristische aanslagen in Pakistan toegenomen. Die zijn allemaal terug te leiden naar groepen die vanuit Afghanistan opereren”, zegt Ihsan Ghani, voormalig hoofd van de Pakistaanse autoriteit voor terrorismebestrijding.

De harde opstelling van Pakistan wordt volgens Ghani vooral gevoed door de toenemende dreiging die Afghanistan vormt voor de nationale veiligheid van Pakistan. Juist diezelfde groepen vormen ook een bedreiging voor Afghanen die voor de Amerikanen gewerkt hebben. Het zijn niet alleen de Taliban waarvoor zij op de vlucht zijn.

“Mijn grootste angst zijn deze groepen, ze jagen op mensen die voor de Amerikanen hebben gewerkt”, zegt Fardin, die als tolk heeft gewerkt voor de Amerikanen. “Ze gaan door totdat we dood zijn.”

Sinds de Amerikanen aankondigden Afghanistan te gaan verlaten in juni 2021 zijn ongeveer 190.000 Afghanen gehuisvest in Amerika. Het was vooral de Amerikaanse belofte dat iedereen die voor ze gewerkt had daarvoor beloond zou worden met een visum, waardoor Afghanen een vluchtroute via Pakistan aandurfden.

“Ik geloofde echt, zoals zo veel van ons, dat Amerika de mensen met wie ze al die jaren samengewerkt hebben zou blijven steunen”, zegt Fardin.

Maar de laatste jaren onder Biden liep het programma waardoor Afghanen naar Amerika konden komen steeds meer vertraging op. De verwachting was dat Trump de zaak zeker niet zou versnellen, maar dat het visumprogramma nu zo abrupt stopt, is voor Afghanen een enorme schok.

Volgens Amerikaanse advocaten die zich inzetten voor Afghaanse vluchtelingen zijn sinds het decreet van Trump bijna 1600 Afghanen die naar de VS zouden komen van vluchten afgehaald. Voor een deel gaat het om minderjarigen die herenigd zouden worden met familie die al Amerika is.

“Het lijkt nauwelijks te gaan om het lot van deze mensen, maar vooral om de politieke belangen tussen Afghanistan, Pakistan en de Verenigde Staten”, zegt onderzoeker Ferhat Taj.