Tot nu toe maar 27 uur zon in december, maar het kan nog erger

• 

  Peter Kuipers Munneke

  Weerman NOS

Deze maand is het op de meeste plaatsen behoorlijk grijs. Behalve een beetje zon aan het begin van de maand en in de dagen vlak voor kerst, is de zon heel weinig te zien geweest. Tussen 9 en 19 december was er in De Bilt zelfs een zonloze periode van elf dagen achter elkaar. Dat was al sinds 1990 niet meer gebeurd.

Deze maand heeft de zon tot nu toe 27 uur geschenen. Dat is minder dan de helft van de 58 uur die we normaal gesproken in de hele maand december hebben. Gemiddeld is dat maar een uurtje per dag.

De komende week, in de laatste dagen van dit jaar, gaan er maar weinig zonuren bij komen. Het blijft de komende dagen op de meeste plaatsen grijs, met slechts heel af en toe een glimp van de zon. Daarbij blijft het vrij zacht, met temperaturen overdag van 6 tot 8 graden.

Toch is deze decembermaand lang niet de somberste uit de meetreeks, die sinds 1901 wordt bijgehouden. Als er geen zon meer bij komt dit jaar, dan eindigt 2024 op de zestiende plaats van donkerste decembermaanden. De somberste maanden waren december 1911, met maar 14 uur zon, en 1934 met 16 uren zon. Van recentere datum is december 1988, met 17 uur zon in de hele maand.

December heeft de minste zonuren van het hele jaar. Deels is dat ook wel logisch, want de dagen zijn dan ook het kortst. Maar ook relatief gezien is het overdag een stuk vaker bewolkt in december dan in de overige maanden. In december schijnt de zon gemiddeld maar 18 procent van de tijd.

Het overgrote deel van december is kortom bewolkt. In het voorjaar, de zomer en de herfst is dat heel anders. Tussen maart en oktober schijnt de zon in Nederland rond de 40 procent van de tijd, met uitschieters naar 45 procent in april en mei.

Een belangrijke oorzaak voor al die winterse bewolking is dat de waterdamp in koudere lucht veel makkelijker condenseert tot bewolking. Koude lucht kan maar heel weinig waterdamp bevatten voordat de lucht verzadigd is, en dus is er maar heel weinig vocht nodig voor de vorming van bewolking.

Omdat de oceaan en de Noordzee naar verhouding warm zijn in de winter, verdampt er vrij veel vocht dat in de atmosfeer terechtkomt. Daar condenseert het tot soms heel hardnekkige bewolking. Zeker met westen- of noordenwind, als de wind vanaf zee waait, kan de bewolking lang aanhouden.

Mocht je snakken naar wat zon, dan biedt de weersverwachting voor de komende dagen weinig hoop. Maar op de wat langere termijn zijn de statistieken positiever. De komende maanden gaat het met de zon op twee vlakken de goede kant op. Ten eerste worden de dagen vanaf nu weer langer. Daarnaast gaat de zon ook relatief weer vaker schijnen: in januari gemiddeld alweer 26 procent van de daglichtperiode, oplopend naar 31 procent in februari.