NOS Nieuws•
Als kiesgerechtigde Amerikanen komende dinsdag naar de stembus gaan, zullen alle ogen in eerste instantie zijn gericht op de presidentsrace tussen de Democraat Kamala Harris en Republikein Donald Trump. Maar naast de strijd om het presidentschap vinden er nog veel meer verkiezingen plaats in de VS.
Voor veel Amerikanen zal het stembiljet dinsdag meer weghebben van een boekwerk dan van een velletje papier. Zo worden in het Congres alle 435 leden van het Huis van Afgevaardigden opnieuw gekozen en een derde van de senatoren in de Senaat.
Verder zijn er veel verkiezingen op staatsniveau en vinden er allerlei regionale verkiezingen plaats in de counties. Zo kunnen kiezers onder meer stemmen voor het gouverneurschap, de staatsparlementen, lokale sheriffs en rechters. Ook zijn er in verschillende staten referenda.
Machtige functie
Na de presidentsverkiezingen zal de meeste aandacht uitgaan naar de verkiezingen in het Congres. Voor de president is het van groot belang dat zijn of haar partij een meerderheid heeft in het Huis van Afgevaardigden, te vergelijken met de Nederlandse Tweede Kamer.
Hoe zat het ook alweer met het Congres? Bekijk hier een uitlegvideo:
Het Congres: die andere belangrijke verkiezing
Voor alles waar geld mee gemoeid is heeft de president de instemming nodig van het Huis. Bovendien kunnen parlementaire commissies het leven van een president behoorlijk zuur maken door allerlei onderzoeken te beginnen. Daarnaast mag de partij met de meeste zetels de voorzitter aanwijzen, de Speaker, een van de machtigste functies in de Amerikaanse politiek.
Op dit moment hebben de Republikeinen een nipte meerderheid in Huis, maar alle leden zullen dus opnieuw worden gekozen. In het overgrote deel van de 435 Congresdistricten is het een gelopen race. Maar omdat de Republikeinse meerderheid zo klein is, hoeven de Democraten slechts een handjevol zetels weg te kapen om de meerderheid te heroveren.
In ongeveer twintig districten gaat het echt spannend worden. Volgens de meest recente peilingen wordt het daar een nek-aan-nek-race.
Stemming in Senaat
In de Senaat, vergelijkbaar met de Nederlandse Eerste Kamer, kiezen stemmers 34 van de 100 leden. Op dit moment telt de Senaat 49 Republikeinen, 47 Democraten en 4 onafhankelijke senatoren. De onafhankelijke senatoren stemmen vrijwel altijd mee met de Democraten.
Meteen aan het begin van een presidentschap speelt de Senaat een belangrijke rol. Een president is de eerste maanden vooral bezig met het benoemen van ministers en functionarissen. Senaatscommissies voelen die allemaal aan de tand en de Senaat kan benoemingen blokkeren. Het leven van de president wordt dus een stuk makkelijker als zijn of haar partij de meerderheid heeft in de Senaat.
Ook hier lijkt het een nek-aan-nek-race te worden, al hebben de Republikeinen in de peilingen een lichte voorsprong.
De kans is aanwezig dat in een aantal staten het fenomeen split-ticket voting een rol gaat spelen: stemmen op een Congreslid van de ene partij en op de presidentskandidaat van de andere partij.
Split-ticket voting
Tijdens de laatste paar verkiezingen kwam dit fenomeen vrijwel niet voor, maar verschillende Amerikaanse media zien in peilingen dat kiezers in verschillende (belangrijke) staten overwegen dit te gaan doen.
In de meeste gevallen gaat het om kiezers die bij de presidentsverkiezing voor Trump zullen gaan stemmen, maar liever hun stem geven aan de Democratische kandidaat als het gaat om het Congres.
The New York Times schat dat het percentage kiezers in swing state Arizona dat aan split-ticket voting zal doen rond de 10 procent zal liggen. Deze stemmen kunnen dan ook een belangrijke rol gaan spelen in de verkiezingen voor het Congres.
Overigens lag het percentage split-ticket voters in de jaren 80 en 90 een stuk hoger. In sommige staten deed toen wel een kwart van de kiezers hieraan.
