Vasiljeva (83) maakt geen kans bij Russische verkiezingen, maar probeert het toch

• 

  Geert Groot Koerkamp

  Correspondent Rusland

Overal in Rusland maken politici zich op voor de lokale en regionale verkiezingen die als elk jaar in september plaatsvinden. Nu is de tijd om daarvoor de benodigde steun te verwerven, om straks zeker te kunnen zijn van deelname. Van de duizenden gegadigden is de 83-jarige Ljoedmila Vasiljeva uit St. Petersburg een van de opvallendste.

Vasiljeva doet in Ruslands tweede stad onder de leuze ‘Voor de vrede’ een gooi naar de post van gouverneur. Ze is in de stad geen onbekende. Sinds 2022 nam ze meermalen deel aan protesten tegen de Russische inval in Oekraïne en werd daarbij meer dan eens aangehouden, maar ook telkens snel weer vrijgelaten. “De autoriteiten weten niet goed wat ze met mij aan moeten”, zegt ze zelf.

Dat komt vooral door haar leeftijd en doordat ze geboren en getogen is in Leningrad, zoals St. Petersburg vroeger heette. Vasiljeva was twee maanden oud toen Hitler-Duitsland de Sovjet-Unie binnenviel. Ze overleefde wonderwel de negenhonderd dagen durende blokkade van Leningrad, waarbij een miljoen bewoners omkwamen door honger en beschietingen. De mensen die dat hebben meegemaakt worden in St. Petersburg met gepaste eerbied behandeld.

Haar eigen oorlogservaring heeft haar leven getekend. “Ik wil niet dat alles terugkomt, ik wil geen herhaling van die vreselijke oorlog”, zegt Vasiljeva. “Wij zijn een land dat laat zien hoe je niet moet leven. Ik wil heel graag dat wij ons verbeteren en dat de hele wereld naar ons toekomt, voor goedheid en een glimlach.”

Maar dat lijkt nu ver weg, vervolgt ze. “Ze vechten niet alleen met Oekraïne en met de wereld. Ze vechten met ons, hier, met de mensen die hier zijn. Het is een oorlog met ons en met de wereld.”

Vasiljeva besloot deel te nemen aan de verkiezingen nadat ze had gezien hoe verschillende jongere politici tot ‘buitenlandse agent’ werden verklaard, waardoor zij zich door een recent aangenomen wet zich niet langer kandidaat kunnen stellen. Vasiljeva verwacht niet dat zij zelf ook tot ‘buitenlandse agent’ wordt verklaard, hoewel ze dat ook niet uitsluit.

Bang is ze niet, zegt ze, daarvoor heeft ze al te veel meegemaakt in haar lange leven. Wel hoopt ze de dag te beleven waarop in Rusland alles anders wordt.

“Als burgers zijn wij verantwoordelijk voor wat er met ons gebeurt”, zegt Vasiljeva. “En ik zelf ook, trouwens. Ik heb de eerste keer zelf op Poetin gestemd, ik dacht toen dat er bij de KGB toch ook fatsoenlijke mensen waren. Nu draag ik die verantwoordelijkheid daarvoor met me mee.”

Vasiljeva ondervindt de nodige hinder bij haar campagne. Zo was het erg moeilijk een plek te vinden waar ze haar verkiezingsstaf kon inrichten. Of ze straks ook daadwerkelijk kan deelnemen aan de verkiezingen is maar zeer de vraag. Daarvoor moeten voor 29 juni meer dan 76.000 Petersburgers hun handtekening zetten om haar kandidatuur te steunen. Ze moet ook nog eens de steun verwerven van 155 gemeenteraadsleden, uit verschillende districten van de stad. Nu staat die teller nog maar op vijf. Ze moet al die handtekeningen vervolgens persoonlijk verifiëren.

Dat is fysiek vrijwel onmogelijk. Ook de leden van haar team maken zich daarover geen illusies. Maar belangrijker dan het eindresultaat is voor hen dat deze campagne opnieuw een zeldzame legale mogelijkheid kan laten zien dat veel Russen het niet eens zijn met de politiek van het Kremlin. Andere manieren om je mening te uiten, zoals demonstraties of andere vormen van publiek protest, zijn heel riskant geworden en eindigen niet zelden met boetes of zelfs gevangenisstraffen.

Desgevraagd laten meerdere mensen die op de binnenplaats in Sint Petersburg hun handtekening komen zetten voor Vasiljeva weten dat het voor hen ook belangrijk is samen te zijn met gelijkgestemden. Een handtekening zetten en steun betuigen met hun aanwezigheid is het minste wat ze kunnen doen, klinkt het geregeld.

Datzelfde motief bracht begin dit jaar ook al veel Russen in beweging, toen de liberale politicus Boris Nadezjdin handtekeningen verzamelde om zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen te ondersteunen. Ook Nadezjdin profileerde zich als een kandidaat voor de vrede. Het leidde in veel Russische steden tot forse rijen, maar Nadezjdin werd uiteindelijk niet toegelaten tot de race.

Dat zal vrijwel zeker ook gebeuren met Ljoedmila Vasiljevna. De gedoodverfde winnaar in de gouverneursverkiezingen is de zittende gouverneur Aleksandr Beglov.