Verbod op varend ontgassen gaat in, maar ‘handhaven is onmogelijk’

Vanaf morgen mogen binnenvaartschepen in heel Nederland sommige stoffen niet meer in de buitenlucht lozen. Deskundigen verwachten echter dat er in de praktijk weinig verandert, onder meer omdat het verbod amper is te handhaven. Dat blijkt uit onderzoek van verschillende regionale omroepen.

“Er is geen alternatief voor het ontgassen, het kan niet goed worden gecontroleerd en de boetes zijn ook nog eens een lachertje.” Dat zegt Ton Quist, schipper van een binnenvaarttanker, tegen Omroep Flevoland. Hij is fel tegenstander van varend ontgassen vanwege de impact op het milieu.

Handhaving door de ILT wordt volgens schipper Quist moeilijk omdat er te weinig meetapparatuur is om de gevaarlijke dampen op te sporen.

De inspectie erkent dat er honderden extra elektrische meetstations nodig zijn. De kosten daarvan bedragen 4,5 miljoen euro en dat geld heeft de inspectie niet. Daarnaast is de verwachting dat er onvoldoende opgeleid personeel is om meldingen op te pakken.

“Aan de zijkant van een schip kun je niet zien wat voor een gas er vrijkomt. Je moet dan echt aan boord om naar de papieren te kijken. Maar er is helemaal geen mankracht om dat te doen”, zegt Quist.

Uit eerder onderzoek van Omroep Gelderland bleek al dat het verbod op ontgassen te omzeilen is via ‘omkatten’. Schepen kunnen verhullen welke stof ze vervoeren door de vrachtbrief van de tanker aan te passen. Simpel gezegd: doen alsof ze een andere stof vervoeren dan ze daadwerkelijk vervoeren.

De ILT zei toen al in een reactie dat ze vreest dat de truc vaker wordt gebruikt als het verbod op varend ontgassen ingaat. “Het gevolg van het omkatten is dat het doel van de regelgeving de komende drie jaar niet of nauwelijks zal worden bereikt”, zegt de inspectie. Het ministerie benadrukt dat omkatten fraude is en dat hierop gehandhaafd gaat worden.

Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) heeft echter vertrouwen in het verbod en de handhaving ervan:

Schipper Quist strijdt al jaren voor een alternatief op varend ontgassen, maar dat is er nog niet, zegt hij. “De overheid beloofde dat er langs verschillende kades ontgassingsinstallaties zouden komen waar schepen hun gas veilig konden af laten zuigen. Maar daar is helemaal niets van terecht gekomen. Er is er nu maar één in heel Nederland en dat is veel te weinig. Dit is een van de redenen dat schepen hun dampen in de lucht blijven blazen”, zegt Quist.

“Dat is eigenlijk niet uit te leggen”, zegt emeritus hoogleraar Harry Geerlings. Hij deed jarenlang onderzoek naar ontgassen. Hij denkt daarom dat er vanaf morgen “helemaal niets zal veranderen”.

De enige ontgassingsinstallatie in Nederland staat in Moerdijk (Noord-Brabant). Gedeputeerde Hagar Roijackers (GroenLinks) is optimistisch en denkt dat het landelijke verbod “zeker gaat werken”, zegt ze tegen Omroep Brabant. “Het goede is ook dat het niet alleen in Nederland is. We werken in Europees verband samen. Zodat ook bij onze buren, zoals België, dezelfde regels gaan gelden. Daardoor is de sector goed voorbereid op dit verbod.”

De overkoepelende organisatie van verladers, de VEMOBIN (De Vereniging Energie voor Mobiliteit en Industrie) laat in een reactie weten: “Vanzelfsprekend houden onze leden zich altijd aan de geldende wetgeving, dus ook aan het verbod op varend ontgassen per 1 juli. Wij steunen dat ook. Het is ook goed als erop wordt gehandhaafd.” Tegelijkertijd zegt de vereniging dat de eindverantwoordelijk niet bij hun leden ligt, zoals Shell en Esso, maar bij de schippers.