Verkiezingen zonder echte oppositie in Belarus, waar de winnaar al vaststaat

• 

  Christiaan Paauwe

  correspondent vanuit Belarus

Op straat in Minsk is weinig van een politieke campagne terug te zien. Er hangen hier en daar wat posters, heel soms met de verschillende kandidaten. Maar daar blijft het bij. Er bestaat geen twijfel over wie deze dag de presidentsverkiezingen in Belarus gaat winnen.

Zelfs de gedoodverfde winnaar, president Aleksandr Loekasjenko, lijkt weinig interesse te hebben in de campagne. “Daar heb ik geen tijd voor”, zei hij eerder deze week toen hij werknemers van een autofabriek toesprak. Een zevende termijn, boven op de 30 jaar die hij al aan de macht is, staat vast.

Bij een speech in een fabriek vijf jaar geleden werd de president nog uitgejoeld. “Vertrek, vertrek!”, scandeerden werknemers destijds. Waar zijn regime toen te maken had met de grootste protesten sinds de onafhankelijkheid, is daar dit weekend geen enkele sprake van.

De oppositie is gevlucht, opgepakt of monddood gemaakt. Dat concluderen onafhankelijke mensenrechtenorganisaties, maar ook aanhangers zien dat er geen ruimte meer is voor kritiek.

“Wie zich niet heeft aangepast, is het land uit”, zegt een taxichauffeur terwijl ik door het centrum rijd. Zelf heeft hij al gestemd en is hij tevreden met de president.

“We hebben genoeg werk en een goed inkomen. We hebben alles wat we nodig hebben. Loekasjenko is een slimme man.” Het enige wat hem stoort, is dat hij door de spanningen met de EU niet zomaar naar Europa kan. “Anders zou ik graag Nederland willen bezoeken.”

Oppositieleiders die gevlucht zijn, zoals Svetlana Tichanovskaja, hebben aanhangers opgeroepen om vooral niet de straat op te gaan, omdat het te gevaarlijk zou zijn. De angst is merkbaar wanneer ik probeer te spreken met Belarussen die kritisch zijn op het regime. Dat durven velen niet. Volgens mensenrechtenorganisaties zitten meer dan 1200 politiek gevangenen vast in het land.

Bij de grootschalige protesten vijf jaar geleden werd Loekasjenko gered door Rusland, dat ordetroepen stuurde om de onrust hardhandig neer te slaan.

Sindsdien is Belarus steeds verder verstrikt geraakt in de Russische greep. Poetin gebruikte Belarus om Oekraïne binnen te vallen vanuit het noorden. Loekasjenko zegt dat zijn land nu Russische kernwapens huisvest.

De demonstraties werden hard neergeslagen:

Al zien zijn aanhangers in de president iemand die voor stabiliteit zorgt in onzekere tijden. “We moeten niet dezelfde fouten maken die Oekraïne heeft gemaakt”, zegt een gepensioneerde vrouw tijdens een concert waar Belarus en president Loekasjenko gevierd worden. “Wij zijn dankbaar voor Loekasjenko.”

In de tussentijd probeert het regime er alles aan te doen om de verkiezingen legitimiteit te geven. Internationale journalisten zijn uitgenodigd en kunnen dit weekend vooralsnog zonder beperkingen hun werk doen.

In een speciaal verkiezingscentrum kan gesproken worden met door het regime uitgenodigde waarnemers. Maar onafhankelijke waarnemers van de OVSE werden in eerste instantie niet uitgenodigd. Dat gebeurde pas net voor de verkiezingen, toen het volgens de internationale organisatie te laat was om mensen te sturen.

De campagne wordt vooral gevoerd door de andere vier kandidaten die volgens critici allemaal direct of indirect Loekasjenko steunen. De leider van de communistische partij Sergej Sirankov is het meest uitgesproken in zijn steun. ‘Niet in plaats van de president, maar samen!’, luidt zijn campagneslogan.

Een Belarussische die kritisch is op het regime, zegt dat ze niet meer durft te protesten. Afspreken op straat durft ze ook niet. In een bericht vraag ik haar waarom zij denkt dat ik zo weinig terugzie van de campagne. “Dat komt omdat er eigenlijk helemaal geen verkiezingen zijn”, schrijft ze terug. “Maar niet doorvertellen, want dat is een geheim.”