NOS Nieuws•
Afgelopen januari werd wereldwijd opnieuw een temperatuurrecord gebroken, tot grote verbazing van experts. De gemiddelde temperatuur lag op 13,23 graden, wat hoger is dan ooit gemeten in januari, meldt de Europese klimaatdienst Copernicus. Daarmee was vorige maand 1,75 graad warmer dan in het pre-industriële tijdperk, toen de wereld nog niet op grote schaal fossiele brandstoffen verbrandde.
Het warmterecord volgt weliswaar op de twee warmste jaren ooit gemeten, maar komt alsnog als een verrassing. Waar het opwarmende weerfenomeen El Niño vorig jaar de temperatuur nog verder opstuwde, werd er nu een afkoeling verwacht door de intrede van La Niña.
“Het feit dat we nog steeds recordtemperaturen zien, zonder de invloed van El Niño, is een beetje verrassend”, zegt ook Samantha Burgess van de klimaatdienst. Het hoogtepunt van El Niño, waarbij het water in de Grote Oceaan warmer is dan normaal, ligt al ruim een jaar geleden. Toch was het in januari 0,1 graad warmer dan vorig jaar die maand.
El Niño’s verkoelende zusje, La Niña, die dus het tegenovergestelde effect heeft, is volgens de dienst nog niet volledig gevormd. Desondanks merken veel wetenschappers op dat de afkoeling na het uitdoven van El Niño normaal gesproken veel sneller gaat dan nu te zien is.
‘Bizar warm’
Een sluitende verklaring voor het onverwachte warmterecord is nog niet gevonden. “We hebben wel een aantal kandidaten op het oog die hiervoor verantwoordelijk zijn, maar dat is nog niet helemaal zeker”, zegt ook klimaatexpert Bart Verheggen van het KNMI.
“De langetermijnopwarming wordt goed begrepen, dat komt toch echt vooral door de uitstoot van broeikasgassen als gevolg van het verbranden van fossiele brandstoffen”, gaat Verheggen verder, “maar de laatste anderhalf jaar is het echt bizar warm, echt veel warmer dan de langetermijntrend.”
Hij wijst in dat kader onder meer op de hogere luchtvochtigheid die een rol kan spelen. “Een factor kan zijn dat de lucht veel vochtiger is. De oceanen zijn heel warm en daar verdampt veel water uit. Waterdamp is ook een broeikasgas, dus dat zet die opwarming nog eens extra aan.”
NOSop3 onderzocht vorige maand, naar aanleiding van de recordtemperatuur in 2024, al eens hoe het nou zo warm kon worden:
Het mysterie van het heetste jaar ooit
Een andere theorie die momenteel veel discussie oproept, is de afname van luchtvervuiling. Klimaatwetenschappers, onder wie de vooraanstaande James Hansen, beschreven vorige week in het tijdschrift Environment hoe de vervuilende deeltjes in de lucht voorheen het zonlicht reflecteerden, wat een afkoelend effect had.
Sinds de strengere milieuregels in 2020 zijn de vervuilende deeltjes sterk verminderd, wat volgens sommige experts de opwarming plotseling heeft versneld.
Terwijl de discussie over oorzaken voor het verrassende warmterecord voortduurt, en bijvoorbeeld ook zal gaan over de rol van laaghangende bewolking, merkt Burgess van Copernicus wel op dat februari in ieder geval wel koeler is begonnen dan februari vorig jaar deed. Al zegt dat niet zoveel over hoe de rest van de maand en 2025 zullen verlopen.
