NOS Nieuws•
-
Wilma Borgman
Politiek verslaggever
-
Wilma Borgman
Politiek verslaggever
De coalitiepartijen VVD en NSC zeggen dat zij voorlopig niet van plan zijn om gemeenten uit een financieel ravijn te helpen. En dat ravijn is diep, zeggen de gemeenten zelf.
Vooral voor 2026 vrezen veel wethouders van Financiën dat ze hun begroting niet rond krijgen. 2026 wordt daarom aangeduid als ‘het ravijnjaar’. Uit een berekening van accountantsbureau BDO blijkt dat driekwart van de gemeenten de komende jaren samen voor miljarden euro’s in de rode cijfers duikt.
Volgend jaar wordt er 2,3 miljard euro gekort op het gemeentefonds waar de verplichte taken van gemeenten uit worden betaald: variërend van vuilnis ophalen, plantsoenen schoffelen tot het leveren van jeugdzorg of thuishulp. En dat zijn dure plichten.
Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor die zorg. Volgens de rijksoverheid zou dat goedkoper uitpakken maar het tegendeel gebeurde. De jeugdzorg kostte in 2015 nog 3,8 miljard euro, vorig jaar was dat bedrag gestegen tot 8,1 miljard.
VVD en NSC willen wel in gesprek met gemeenten over de balans tussen de taken die ze moeten uitvoeren en het geld dat ze daarvoor krijgen. Maar die gesprekken zullen voor 2026 geen oplossing bieden, erkennen deze partijen.
Niet rood staan
De financiële regels voor gemeenten zijn anders dan die voor het Rijk. Een gemeente mag niet rood staan bijvoorbeeld, de begroting moet altijd sluitend zijn. En een wethouder van Financiën heeft veel minder mogelijkheden om de inkomsten op te vijzelen dan de minister van Financiën in Den Haag.
Gemeenten mogen niet zomaar alle belastingen en heffingen verhogen om meer binnen te halen dan de kosten die zij moeten dekken, zoals de afvalstoffenheffing. Alleen de hondenbelasting, toeristenbelasting en de ozb (onroerendezaakbelasting) mogen omhoog en kunnen zorgen voor extra inkomsten.
Dus verhogen gemeenten die massaal: gemiddeld stijgt de ozb komend jaar met 9 procent, met uitschieters als 32 procent in Amsterdam en 19 procent in Utrecht. In grote steden kunnen ook parkeertarieven geld opleveren en ook daar zijn flinke stijgingen te zien: gemiddeld gaan die bijna 12 procent omhoog.
Extra lastenverzwaring
De coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB wil die ozb-verhoging liever niet als extra lastenverzwaring voor burgers. In het hoofdlijnenakkoord is dat ook vastgelegd. VVD-Kamerlid Aukje de Vries kreeg het daarover behoorlijk aan de stok met VVD-wethouders van Financiën in het land toen zij hen daar gisteren nog eens aan herinnerde. Want veel andere opties hebben gemeenten niet om de begroting sluitend te maken, vinden zij. “Domheid, onwil of is het populisme?” vroeg VVD-wethouder van Financiën Philip van Veller zich over de houding van de coalitie af.
Begin maart overlegt verantwoordelijk minister Uitermark van Binnenlandse Zaken (NSC) met de gemeenten over de problemen. Op 26 maart is er een debat in de Tweede Kamer. Voorzitter van de Vereniging Nederlandse Gemeenten Dijksma heeft al gedreigd naar de rechter te stappen als het kabinet niet over de brug komt. En veel ambities van het kabinet, zoals de bouw van tienduizenden nieuwe betaalbare woningen, niet worden gehaald, zo waarschuwde ze.
