NOS Nieuws•
De dreiging van terrorisme en geweld in Nederland blijft hoog, zo meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in de halfjaarlijkse rapportage. Het dreigingsniveau blijft staan op 4 en dat betekent dat er sprake is van een substantiële dreiging.
De NCTV maakt zich zorgen om een aantal veroordeelde jihadisten die het afgelopen jaar in Nederland zijn vrijgekomen, of die in de komende jaren de gevangenis verlaten. Zij moeten Nederland worden uitgezet, maar dat gebeurt vaak niet. Als zij vervolgens weer in contact komen met jihadistische netwerken, kunnen ze een verhoogde dreiging vormen.
De jihadisten om wie het gaat hebben geweld gepleegd in Syrië. Niet duidelijk is of ze tijdens hun verblijf in de gevangenis afstand hebben genomen van extremistisch of terroristisch gedachtegoed. “Dat speelt in hun hoofden”, zegt waarnemend NCTV-hoofd Wieke Vink. “We gaan ervan uit dat zij nog steeds een dreiging of een potentiële dreiging met zich meebrengen.”
Enkele veroordeelden die dit jaar al vrijkwamen, en anderen die vanaf 2027 vrijkomen, hebben een hoger dreigingsprofiel dan andere vrijgekomen jihadisten, staat in het rapport van de NCTV. Tot nu toe lijken ze niet bezig met het voorbereiden van een aanslag, maar de NCTV sluit niet uit dat ze dat wel van plan zijn.
Ingetrokken Nederlanderschap
Mensen met een dubbele nationaliteit kunnen na een terreurveroordeling het Nederlanderschap kwijtraken. Het idee is dat ze dan uit Nederland vertrekken en dat daarmee de terreurdreiging daalt. Maar uit het rapport blijkt dat de meeste vrijgekomen terroristen die geen Nederlander meer zijn, nog hier zijn.
Zij hebben veelal geen vaste woon- en verblijfplaats, waardoor het voor de autoriteiten moeilijker is hen in de gaten te houden. En omdat ze geen verblijfsstatus hebben, worden ze niet begeleid. Doordat ze uit het zicht verdwijnen, kan niet goed worden ingeschat hoe gevaarlijk ze nog zijn.
“Ook kan onrechtmatig verblijf zonder toekomstperspectief leiden tot frustratie en een verhoogde afhankelijkheid, hetgeen mogelijk ertoe leidt dat men terugvalt op oude jihadistische of criminele netwerken”, staat in het rapport.
Individuele radicalisering
De dreiging van terrorisme wordt steeds onvoorspelbaarder, omdat radicalisering steeds vaker een individueel proces is. “Daardoor is het steeds lastiger om te voorspellen wie, wanneer en waarom iemand overgaat tot een geweldsdaad”, zegt de NCTV.
“Sinds 2020 zijn terroristische aanslagen in Europa vrijwel uitsluitend gepleegd door daders die alleen handelden”, zegt Vink. Volgens haar hebben daders zelf een wereldbeeld gecreëerd, mede onder invloed van persoonlijke omstandigheden. “Dat is vaak een mix van politieke overtuigingen, samenzweringstheorieën en haat.” Ze stelt dat aanslagplegers ook handelen uit fascinatie voor geweld.
Radicalisering vindt ook steeds meer online plaats, en ook is er veel jonge aanwas, zo concludeert de NCTV. “De online wereld is anoniem, er klinkt geen corrigerend geluid, en mensen komen in aanraking met heel veel extremistische content, vaak vanuit verschillende richtingen”, zegt Vink.
De jihadistische beweging in Nederland vindt ook een nieuwe generatie in het online milieu. De NCTV is bezorgd dat uit die aanwas op termijn nieuwe jihadistische netwerken ontstaan die een terroristische dreiging vormen.
Normalisering rechts-extremisme
Naast de jihadistische dreiging bestaan er nog andere vormen van extremisme, die niet nieuw zijn in Nederland. Een kleine groep mensen in Nederland is anti-institutioneel terroristisch of extremistisch, en ook zij zijn bereid geweld te gebruiken. Ook is er nog steeds sprake van rechts-extremistisch gedachtegoed, met daarbij de toenemende zorg voor de normalisering daarvan.
De meeste rechts-extremisten zien het openlijk oproepen tot geweld als niet-productief, maar de normalisering van hun gedachtegoed leidt tot angst, haat en racisme in de samenleving en ondermijnt de sociale cohesie. In sommige gevallen kan het leiden tot geweldsincidenten.
Nederland kent ook links-extremisme, maar die dreiging is minder groot. Links-extremisten in Nederland zijn ideologisch divers, de groep is kleiner en hun geweldsbereidheid is beperkt. Wel ziet de NCTV “dat enkele acties over met name het Israëlisch geweld tegen Palestijnen harder zijn geworden dan in voorgaande jaren. Daarbij gaat het om vandalisme, intimidatie of doxing”. Bij doxing worden privégegevens van mensen opgezocht en openbaar gemaakt om iemand te intimideren en angst aan te jagen.
