Wat de reeks dodelijke beschietingen in Rotterdam zo uitzonderlijk maakt

• Paulus Houthuijs

  redacteur Online

De afgelopen twee weken werden drie mensen doodgeschoten op verschillende plekken in en bij Rotterdam-IJsselmonde. De mannen lijken willekeurig door één persoon te zijn neergeschoten. Daarmee is de zaak, waarin donderdag Sendric S. werd opgepakt, op meerdere manieren hoogst uitzonderlijk in Nederland.

S. wordt morgen voorgeleid aan de rechter-commissaris op verdenking van driemaal moord of doodslag en het bezit van een vuurwapen. Hij is nog niet aangeklaagd en voorlopig alleen verdachte.

Ongeacht wie de dader was, de gewelddadige dood van de drie mannen past volgens criminoloog Henk Ferwerda binnen het patroon van een mogelijke seriemoordenaar. Allereerst moeten daarvoor minimaal twee dodelijke slachtoffers zijn gevallen.

Verder zat er in Rotterdam ook een tijdsperiode tussen elke moord, waarin de politie naar de dader op zoek was. Daarmee verschilt het bijvoorbeeld van de vier moorden die ’tramschutter’ Gökman T. in 2019 pleegde in Utrecht.

“Ik denk dat er sinds 1900 nog geen tien seriemoordenaars zijn geweest in Nederland”, zegt Ferwerda. Althans, als het gaat om bekende gevallen. “Het kan best zijn dat er meer waren, maar dat het toen nog niet als dusdanig werd geregistreerd.”

De vele tv-series en films over seriemoordenaars kunnen volgens Ferwerda een vertekend beeld van de werkelijkheid geven. “Personen als Jeffrey Dahmer, Jack the Ripper en Ted Bundy spreken met hun afschuwelijke daden tot de verbeelding. Maar in feite komt dit in Nederland haast niet voor. Dat maakt de zaak in Rotterdam ook zo bijzonder.”

In vergelijking met andere Europese landen is de kans klein dat je in Nederland met geweld om het leven wordt gebracht. In 2023 werden hier per 100.000 inwoners volgens CBS-cijfers zo’n 0,69 mensen gedood. In de VS is dat ruim tien keer zo hoog. In een lijst met gegevens over 39 Europese landen hoort Nederland bij tien landen met met relatief de minste moorden. “We wonen in een relatief veilige samenleving”, concludeert Ferwerda.

Deze statistieken zeggen natuurlijk niets over het enorme leed dat een moord teweegbrengt. “De moed zakt je in de schoenen”, zei een familielid van het 81-jarige slachtoffer in Rotterdam vrijdag tegen NOS-verslaggevers. “Hij heeft kinderen, kleinkinderen en zelfs achterkleinkinderen.”

Bekijk hier de reconstructie die Nieuwsuur maakte van de klopjacht op S.:

“De meeste schietincidenten in Nederland zijn niet dodelijk”, zegt Katharina Krüsselmann. Ze is criminoloog aan de Erasmus Universiteit en deed onderzoek naar vuurwapengebruik in Nederland. Jaarlijks worden door de politie zo’n 500 vuurwapenincidenten geregistreerd en in ongeveer vier op de vijf gevallen wordt niemand geraakt door een kogel.

Elk jaar worden volgens het CBS rond de dertig mensen met een vuurwapen gedood. In de jaren 90 was dat ruim het dubbele, in 1996 bijvoorbeeld 86. “In het algemeen gingen de moord- en doodslagcijfers de afgelopen decennia alleen maar naar beneden”, zegt Krüsselmann. Het aantal jaarlijkse moorden, dus niet alleen met vuurwapens, schommelt de afgelopen tien jaar rond de 130.

Moord of doodslag met vuurwapens komt met name voor in de onderwereld. Een andere aanleiding is geregeld een ruzie tussen bekenden of familieleden. “Maar het is heel bijzonder dat drie slachtoffers ogenschijnlijk willekeurig op verschillende momenten worden neergeschoten. En dat daarbij ook twee mensen in het hoofd zijn geschoten, zoals de politie vertelde, dat is hoogst ongebruikelijk”, legt Krüsselmann uit.

De Rotterdamse politiechef Fred Westerbeke was in een interview met Nieuwsuur nog stelliger. “Ik zit al 45 jaar in het vak en ik kan me niet heugen dat ik een zaak van deze aard heb meegemaakt.” De politie had inwoners van de Rotterdamse wijk zelfs opgeroepen niet alleen naar buiten te gaan. Westerbeke noemde dat een “ongekende waarschuwing.”