Welke nieuwe stappen gaat de NAVO zetten voor Oekraïne?

• 

  Kysia Hekster

  Correspondent NAVO

Op de officiële agenda voor de vergadering van de NAVO-ministers van Buitenlandse zaken staat het nergens. Vandaag en morgen vergaderen ze in Brussel. Maar achter de schermen wordt wel degelijk nagedacht over nieuwe stappen die de NAVO-landen zouden moeten zetten in de oorlog in Oekraïne. Ook het sturen van Europese troepen naar Oekraïne, de zogenoemde ‘boots on the ground’, wordt daarbij niet uitgesloten.

Dat bevestigen ingewijden bij het militaire bondgenootschap die betrokken zijn bij de bijeenkomst op het NAVO-hoofdkwartier. Het is de laatste top vóór Donald Trump opnieuw zijn intrek neemt in het Witte Huis. En dus is er veel te bespreken.

Eerder zei Trump de oorlog tussen Rusland en Oekraïne “in een dag” te kunnen beëindigen en de Amerikaanse hulp aan Oekraïne drastisch te willen terugschroeven. Hoe hij dat voor elkaar wil krijgen is vooralsnog onduidelijk. Bij de NAVO ‘houden ze hun hart vast’ in deze onzekere tijden.

President Zelensky lijkt Trumps plannen niet te willen afwachten en zet daarom zelf een stap naar voren. Sinds een paar weken spreekt hij openlijk over een mogelijk staakt-het-vuren met Rusland. Een paar dagen geleden toonde de Oekraïense president zich voor het eerst ook bereid om door Rusland geannexeerde gebieden tijdelijk op te geven. Daarvoor wil hij wel iets terug: harde veiligheidsgaranties voor zijn land als zo’n bestand geschonden wordt.

Het NAVO-lidmaatschap biedt daarvoor de beste bescherming. Wat Zelensky betreft zou dat lidmaatschap moeten gelden voor de delen van Oekraïne die niet onder Russische controle staan. Het land wacht al lang op een toetredingsuitnodiging uit Brussel. Maar op zo’n uitnodiging hoeft Zelensky voorlopig niet te rekenen.

De militaire alliantie is verdeeld over zo’n uitnodiging. En omdat de NAVO alleen met consensus besluit, als iedereen het eens is, gaat Oekraïens grote wens op korte termijn niet in vervulling. Maar een mogelijk staakt-het-vuren dwingt de NAVO-landen na te denken over welke veiligheidsgaranties ze Oekraïne dan wél zouden kunnen geven. Het sturen van militairen om toe te zien op zo’n bestand ligt daarbij ook op tafel.

De minister van Buitenlandse Zaken van Estland pleitte recent nog voor het sturen van troepen. De Franse president Emmanuel Macron sprak er in februari al over. Tot afgrijzen van onder meer Duitsland, dat het voorstel resoluut van de hand wees.

Maar volgens de Franse krant Le Monde zijn de gesprekken over ‘boots on the ground’ nieuw leven ingeblazen. De Franse minister van Buitenlandse Zaken vroeg eerder al geen rode lijnen te trekken in de steun aan Oekraïne. Op de vraag of dat ook geldt voor het sturen van Franse troepen naar Oekraïne antwoordde hij geen enkele optie uit te sluiten.

Daarmee laat hij welbewust in het midden wat Frankrijk wel of niet zou doen, een vorm van ‘strategische ambiguïteit’, je tegenstander in het ongewisse laten over wat je volgende stap zal zijn om je niet in de kaart te laten kijken. Ook de nieuwe buitenlandchef van de EU zei geen enkele optie uit te sluiten als het gaat om steun aan Kyiv. De Estse oud-premier Kaja Kallas was afgelopen weekend op bezoek in Oekraïne.

Het sturen van militairen uit NAVO-landen naar Oekraïne ligt uiterst gevoelig. Volgens de Russische president Poetin voert het Westen al oorlog tegen Rusland, een boodschap die de staatstelevisie veel herhaalt. ‘Boots on the ground’ zouden in zijn ogen een verdere escalatie betekenen, omdat militairen uit NAVO-landen dan daadwerkelijk op Oekraïens grondgebied zouden zijn.

Dat betekent niet dat ze daar ook rechtstreeks zouden gaan vechten tegen Rusland. Eerder is al gesproken over het trainen van Oekraïense militairen door NAVO-landen in Oekraïne zelf, in plaats van daarbuiten. Oud-minister van Defensie Kajsa Ollongren zei destijds dat niet uit te willen sluiten. Hoe het huidige Nederlandse kabinet daarover denkt is niet duidelijk.

Nu een bestand tussen Rusland en Oekraïne mogelijk dichterbij komt, worden zowel in de NAVO- hoofdsteden als in de wandelgangen op het Brusselse hoofdkwartier alle opties weer doorgenomen. Pas als zo’n staakt-het-vuren echt dichterbij komt, zal het ook op de officiële agenda komen.