‘Wij leven nog’: Hamas toont zich strijdbaar in video’s van troepen

• Kaja Bouman

  redacteur Buitenland

Tientallen mannen in gevechtskleding met kogelwerende vesten, groene sjaals en grote wapens paraderen door de verwoeste straten van Gaza. Het is te zien op video’s van de vrijlating van drie Israëlische gijzelaars. De Qassam-brigades van Hamas proberen de indruk te wekken dat ze niet zijn verslagen, maar wat zeggen de beelden verder?

“Het is een opgestoken middelvinger naar Israël”, zegt Brigitte Herremans, onderzoeker aan de Universiteit Gent en docent Midden-Oosten aan de Universiteit Antwerpen. “Hamas laat zien dat het strijdvaardig is. Ze zegt verder dat het vooral de Gazaanse bevolking is “die lijdt onder het genocidale geweld.”

Ook Joas Wagemakers, islamoloog en Hamas-kenner van de Universiteit Utrecht, herkent die boodschap in de beelden: “Het is een overwinning, zeggen ze hiermee. Wij leven nog.” Tegelijkertijd is het niet zo dat Hamas niet is verzwakt. “Hamas heeft zware klappen gehad. Diverse leiders zijn geliquideerd, veel strijders zijn gedood en de infrastructuur is grotendeels verwoest.”

“Maar”, benadrukt Wagemakers, “Hamas heeft al eerder leiders verloren, ze zijn eraan gewend. En er is tijdens een oorlog ook potentie om nieuwe strijders te rekruteren. Wraakgevoelens zijn een belangrijke motiverende factor.”

Op X gaat ook nog een ander beeld rond, afkomstig uit een Palestijnse telegramgroep. Het is een foto van bovenaf waarop de Hamastroepen minder omvangrijk lijken dan op andere beelden. Volgens sommige experts, waaronder Ahmed Fouad Alkhatib, een onderzoeker van denktank Atlantic Council, toont dit aan dat Hamas de beelden strategisch manipuleert.

“We weten niet zeker hoe sterk Hamas nog is, maar Hamas probeert zeker pr te voeren op een manier die hen positief afschildert”, zegt Wagemakers.

Ook Herremans ziet dat. “Pr is essentieel voor Hamas om aan te tonen dat de gewapende strijd vruchten afwerpt voor de organisatie. Tegelijkertijd is dat niet zo, want Gaza is grotendeels vernietigd. Maar we kunnen er wel van uitgaan dat Hamas niet totaal verslagen uit deze strijd komt. Er is wel kritiek op Hamas, maar de meeste Palestijnen kijken vooral naar de misdrijven van Israël.”

Israëliërs reageren verontwaardigd op de beelden van de Qassam-brigades. “Een visuele metafoor voor wat internationale steun decennialang in Gaza heeft gefinancierd”, schrijft Michael Dickson, hoofd van de pro-Israëlische organisatie Stand With Us, op X bij een foto van de strijders.

“De beelden zijn voor veel Israëliërs confronterend”, zegt Shmuel Rosner, politiek analist van denktank Jewish People Policy Institute. “Het is niet dat we het niet wisten, maar door deze beelden wordt pijnlijk duidelijk dat Hamas nog niet is verslagen.”

Dat de foto’s en video’s onderdeel zouden kunnen zijn van een propagandastunt, maakt volgens Rosner niet uit. “Er is een gigantische propagandaoorlog gaande en we weten dat deze beelden niet betekenen dat er niets is gebeurd: Gaza is verwoest en Hamas is enorm verzwakt. Maar deze beelden herinneren ons eraan dat Hamas nog steeds gezag en controle heeft in Gaza, en dat baart zorgen voor de toekomst.”

En die toekomst is precies waar het straks over moet gaan. Het akkoord tussen Hamas en Israël bestaat uit verschillende fases. Met de vrijlating van Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen en het stoppen van Israëlische aanvallen in Gaza, is de eerste fase van het bestand werkelijkheid geworden.

In deze periode van zes weken moet er worden onderhandeld over de uitwerking van fase twee. Het Israëlische leger moet zich in de tweede fase verder terugtrekken uit Gaza, maar een aantal Israëlische politici voelt daar niets voor.

“Zij zullen de beelden van Hamas nu gebruiken om te zeggen dat we fase twee nooit mogen laten beginnen, dat het te gevaarlijk is voor Israël”, zegt Rosner.

De uiterst rechtse veiligheidsminister Ben Gvir stapte al op vanwege het akkoord en ook de ultrarechtse financiënminister Smotrich dreigt daarmee. Hij wil dat Israël de Gazastrook bezet en er een militair bestuur installeert.

“Israël wil geen vrede”, zegt onderzoeker Herremans. “Het onleefbaar maken van Gaza is een fundamentele doelstelling van een deel van de huidige regering. De reden dat Netanyahu nu akkoord ging met een bestand is omdat hij zich onder druk heeft laten zetten door Trump.”

Rosner gokt dat de ultrarechtse partijen in de coalitie van premier Netanyahu ook een beroep zullen doen op de Amerikaanse president. “Ze zullen ongetwijfeld een campagne beginnen om Trump te overtuigen dat fase twee niet kan worden uitgevoerd .”