‘Ze duiken op alles wat ze zien’

• Wessel de Jong

  verslaggever in Oekraïne

Het Russische leger heeft eenzijdig het grootste deel van de Zuid-Oekraïense provinciehoofdstad Cherson tot militaire zone verklaard. Binnen die zone is iedereen een doelwit.

Bij een bushalte aan de Mychail Hroesjevskistraat, tegenover de centrale markt van Cherson, staat een oudere vrouw. Ze heeft zojuist boodschappen gedaan. “Nu ga ik naar huis en wacht op de bus. Verschrikkelijk, maar ik moet wel.” Op de vraag of ze bang is voor drones, zegt ze: “Natuurlijk, wie is daar niet bang voor?”

Nietsontziend jagen Russische drones op voetgangers, fietsers en personenauto’s. Die jacht begon in juli, sindsdien zijn de bewoners vogelvrij. Toch laten de achtergebleven Chersonners zich niet wegjagen. In de stad wonen nog zo’n 70.000 mensen. Driekwart van de bevolking is vertrokken, want voor de oorlog waren het er bijna 290.000.

Een andere vrouw, die normaal werkt op een ambulance, vertelt verontwaardigd: “We worden permanent gebombardeerd. Nu bestoken ze ons met drones. Zo gaat het hier de hele tijd. Ze bombarderen hier auto’s van gewone burgers. Wat hebben we voor leven?”

De Russische drones komen vooral af op plekken waar veel mensen bijeenkomen, zoals bushaltes. Bij de halte voor de markt staan ongeveer twintig mensen. Omdat die aan de rand van de stad ligt, komen hier minder drones. In principe, want niet alle dronepiloten houden zich aan de rode zone. Daarom vinden veel mensen het gevaarlijk om de straat op te gaan.

En dat is begrijpelijk, want het aantal willekeurige drone-aanvallen groeide snel sinds juli. In september werden er 2700 geregistreerd, met 147 gewonden en zes doden tot gevolg.

De golf aanvallen is de zoveelste beproeving voor Cherson. In 2022 werd de stad een aantal maanden bezet door de Russen. Ze waren wreed voor de bevolking. Veel mensen werden gemarteld of op straat in elkaar geslagen.

Na de bevrijding door het Oekraïense regeringsleger kwamen de artilleriebeschietingen en de overstroming, toen de Russen in de rivier Dnipro de Kachovkadam hadden opblazen. Nu zijn de Russische drones erop uit om slachtoffers te maken.

Een tiener staat in haar eentje met een witte koptelefoon op zachtjes te wiegen op haar muziek. Kira is 17 en studeert voor tandartsassistent. “Elke dag ga ik naar mijn werk. En elke dag vliegen ze, de drones”, vertelt ze.

Kira is ook doelwit geweest. “Op een keer liep ik naar mijn werk toen er een drone boven mij hing. Toen begon ik te huilen, eerlijk gezegd. Ik ben gewoon blijven staan, ik heb niet meer bewogen. Ik wist niet wat er ging gebeuren, ik bevroor gewoon. Maar, bedankt, hij vloog door.” Kira lacht nerveus.

Jevhen Levantsjenko had minder geluk. Hij werkt bij de gemeente Cherson en moest onlangs een dak repareren. De gemeentewerker stroopt zijn broekspijpen op om zijn verwondingen te laten zien. Zijn benen zit onder de wonden van granaatscherfjes.

“Mijn benen doen nog pijn. Mijn oor zit dicht en suist. Links hoor ik slecht.” Vanwege Jevhens verwondingen is zijn vrouw teruggekeerd naar Cherson om hem te verzorgen. Ze was gevlucht naar Odesa. Jevhen bleef: “Iemand moet dit werk toch doen. Ik ben hier geboren.”

Zijn baas, Maksim Koertsjyk, is niet verbaasd over de aanval op de dakdekkers. “Ze zoeken helemaal niet naar militaire doelen. Ze duiken op alles wat ze zien.” Hun doel is voor hem overduidelijk: “Angst aanjagen. Terreur verspreiden, zodat de mensen de stad verlaten. Mensen gaan ook weg, maar dat zijn er niet veel. Er zijn delen van de stad waar je je niet meer op straat kunt begeven.”

Op de gemeentewerf is een grote overkapping gebouwd. Hier lunchen mannen, uit het zicht van de drones. Ook is er een schuilkelder met een stevige deur. Koertsjyk heeft wel eens een gebouw binnen moeten vluchten voor een drone. “De deur moet je dan goed dicht doen, want ze kunnen naar binnen vliegen.”

Het stadsbestuur doet van alles tegen de drones. Er hangen waarschuwingsborden in de stad en er zijn anti-droneteams op pad met speciale luchtafweer.

Ook worden de radiogolven verstoord, zodat de drones onbestuurbaar worden. Maar dat wordt steeds lastiger; er woedt een permanent gevecht om de frequenties. “In het begin was het met harde wind of bewolking rustig, maar nu vliegen ze altijd, weer of geen weer”, zegt Koertsjyk.