NOS Nieuws•
Hij is populair bij criminelen én jongeren: de Cobra. Dit jaar staat de teller van aanslagen met explosieven in Nederland al op 1100. Een groot deel daarvan, volgens de politie 80 procent, werd gepleegd met dit soort vuurwerk.
Vanochtend werd duidelijk dat er vorig jaar 21.000 incidenten waren met vuurwerk. Voornamelijk jongeren en minderjarigen waren hierbij betrokken. Ook hierin speelt de Cobra een belangrijke rol. Maar wat is het? En waar komt de Cobra vandaan?
1. Wat is de Cobra?
De Cobra bestaat uit een kartonnen koker, met daarin flitspoeder en een lont. Flitspoeder is een zeer gevoelige explosieve stof, die al kan ontladen met een klein vonkje van bijvoorbeeld een elektrostatisch geladen wollen trui. Flitspoeder is veel gevoeliger dan buskruit, dat in rotjes zit verwerkt.
Er zijn verschillende soorten Cobra’s in omloop. De bekendste is de Cobra 6, maar er bestaat ook de Cobra 8, 12 en zelfs Cobra 20. Hierbij geldt: hoe hoger het getal, hoe meer flitspoeder en hoe sterker de explosie.
Sommige Cobra’s hebben een voorlading: een vertragende stof. Er is dan de eerste paar seconden een vlam te zien, waarna de ontploffing volgt. Maar dit zit niet in alle Cobra’s.
De Cobra is zogenoemd F4-vuurwerk, bedoeld voor gebruik door professionals zoals producenten van vuurwerkshows. De productie ervan is legaal, maar voor consumenten is het verboden om Cobra’s in bezit te hebben of af te steken.
2. Hoe hard is een knal van een Cobra?
De kracht van een Cobra 6 is volgens het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) te vergelijken met die van een militaire handgranaat. Groot verschil is dat een handgranaat ontworpen is om te doden. Zo zitten in een handgranaat vaak plastic balletjes verwerkt, die door de explosie met een dodelijke snelheid in het rond vliegen.
Cobra’s met een hoger nummer hebben een grotere explosiekracht. Zo kan de drukgolf van een Cobra 8 zeer ernstig tot dodelijk letsel veroorzaken.
Explosievendeskundige Karlijn Bezemer van het NFI laat zien hoe krachtig de explosie van sommige Cobra’s is:
Een kijkje in de explosievenbunker van het Nederlands Forensisch Instituut
3. Hoe gevaarlijk zijn Cobra’s?
Als een Cobra 6 in je hand ontploft, ben je die vrijwel zeker kwijt. En wie op enkele meters van een Cobra 6-explosie staat, heeft flinke kans op blijvende gehoorschade. Daarnaast kan de geëxplodeerde kartonnen koker brandwonden veroorzaken, ook al sta je schijnbaar op veilige afstand.
Nog gevaarlijker wordt het als iemand een zwaardere Cobra gebruikt of zelf gaat knutselen. Het flitspoeder reageert als een zogenoemd massa-explosief, dat betekent dat als een Cobra in de buurt van een andere Cobra ligt, die ook kan ontploffen. Zo ontstaat er één grote explosie.
De kracht van een cobra
Volgens hand- en plastische chirurgen wordt 56 procent van de ernstige vuurwerkletsels in Nederland veroorzaakt door Cobra 6-explosies. In 80 procent van die gevallen is amputatie noodzakelijk.
Daarnaast kunnen zelfgeknutselde explosieven met flitspoeder grote schade aan gebouwen veroorzaken, soms met dodelijke afloop. Criminelen maken Cobra’s vaak vast aan een fles benzine, waardoor er een gigantische explosie kan ontstaan.
4. Waar wordt de Cobra geproduceerd?
Tot voor kort werden de Cobra’s voornamelijk gemaakt bij een Italiaanse vuurwerkfabrikant. Die is vorig jaar gesloten na een bedrijfsongeval.
Het Openbaar Ministerie in Nederland vermoedt dat de productie op andere locaties wordt voortgezet, maar hoe het daarmee zit is niet helemaal duidelijk. De producent van de Cobra heeft altijd gezegd dat zijn vuurwerk door anderen wordt nagemaakt en dat hij niet verantwoordelijk is voor wat er hier in Nederland mee gebeurt.
Ook in Midden- en Oost-Europese landen als Polen en Albanië wordt soortgelijk zwaar vuurwerk geproduceerd. Ook daar is de productie veelal legaal. Het vuurwerk wordt gemaakt voor professionals, zoals producenten van vuurwerkshows.
5. Hoe worden ze verhandeld?
Het invoeren van Cobra’s is niet toegestaan. Toch zijn ze relatief eenvoudig te krijgen in Nederland. Zo zijn er Snapchat- en Telegramchatgroepen waar de Cobra’s en ander zwaar vuurwerk worden aangeboden. Een Cobra 6 is al vanaf 10 euro te koop. En een hele doos met 300 stuks kost ongeveer 1750 euro.
Volgens het OM zijn bij de verkoop criminele netwerken betrokken die er soms ook andere handel op nahouden, zoals drugs. Het OM heeft grote partijen vuurwerk in beslag genomen in opslagbunkers vlak over de grens in Duitsland. Daar zaten ook Cobra’s tussen.
Het vermoeden is dat in het buitenland de grote hoeveelheden liggen en dat het vuurwerk vervolgens via tussenhandelaren in kleine hoeveelheden verder worden verspreid.
Ook via dealers op (middelbare) scholen is illegaal vuurwerk te koop, stelde NOS Stories vast:
6. Wat kan ertegen gedaan worden?
De politie wil al jaren een Europees verbod op het zware vuurwerk. Komend voorjaar praten Europese politiediensten over een gezamenlijke aanpak. Ook wil de politie een algeheel vuurwerkverbod in Nederland, maar daar is minister Van Weel van Justitie en Veiligheid op tegen.
Op dit moment is de Wet wapens en munitie van toepassing als de politie iemand betrapt op het bezit van F4-vuurwerk (zoals Cobra’s) en diegene geen professionele gebruiker is. Ook is de Wet economische delicten van toepassing, omdat iemand dan geen vergunning heeft voor het bezit en gebruik van F4-vuurwerk.
De politie en het OM vinden deze wetgeving voldoende om goed te kunnen handhaven en vervolgen. Voor zover dat nog niet bij alle politieteams en officieren van justitie bekend is, zal deze informatie volgend jaar actief worden verspreid, aldus minister Van Weel.
