Zomer was heel gemiddeld in Nederland, maar dat zegt niets over toekomst

Een zomer in Nederland die zo gemiddeld was dat hij er bijna uitspringt qua gemiddeldheid. Dat is het beeld dat je krijgt als je de weergrafieken over de afgelopen drie maanden bekijkt. Dat wil niet zeggen dat er geen uitschieters waren in temperatuur en dat er niet hier en daar extreme slagregens vielen. En het zegt al helemaal niets over de komende jaren, zegt klimaatexpert Peter Siegmund van het KNMI.

Met een gemiddelde temperatuur van 17,8 graden tegen 17,5 graden was de zomer net iets warmer dan het langjarig gemiddelde.

“Het was eigenlijk een hele normale zomer”, onderschrijft Siegmund. “Als je hem vergelijkt met zomers in de periode van 1991 tot en met 2020, zit deze zomer qua temperaturen vrijwel op het gemiddelde. Het scheelt zo’n 0,3 graden. Iets erboven. Als je naar de losse maanden kijkt zie je trouwens wel dat augustus echt een warme maand is geweest.”

Op 13 augustus werd het 34,9 graden in het Groningse Nieuw Beerta. Dat is de hoogste temperatuur die deze zomer in Nederland is gemeten. Bijzonder, want dat gebeurde bij dat weerstation pas één keer eerder sinds 1990. Meestal lopen de temperaturen in het zuiden verder op.

De ‘normale’ waarden voor deze zomer gelden ook voor de neerslag (222 millimeter), de hoeveelheid zonuren (695), het aantal tropische dagen van minstens 30 graden (4), het aantal zomerse dagen van minstens 25 graden (19 of 20) en het aantal warme dagen van 20 graden of meer (65). Allemaal vrijwel gelijk aan het huidige klimaatgemiddelde.

Zo’n gemiddelde zomer komt natuurlijk wel vaker voor. Aan de andere kant sprongen bijvoorbeeld de zomers van 2018 en 2019 eruit met hittegolven en soms extreem hoge temperaturen. “Het ligt eraan waar de wind vandaan komt, dat laat zich niet voorspellen. Als de wind uit de warme hoek komt, uit het zuiden, dan verwacht ik de komende jaren weer dat soort hoge temperaturen. Hoewel 2019 wel heel extreem was.” Op 25 juli 2019 werd het op sommige plaatsen meer dan 40 graden.

De grote verschillen laten zien dat weer en klimaat wel met elkaar samenhangen, maar niet hetzelfde zijn. Om klimaatverandering aan te tonen moet je of naar een langere periode kijken of naar een groter gebied.

Want extreme temperaturen waren er elders op de wereld natuurlijk wel deze zomer. In de buurt van de Indiase hoofdstad New Delhi werd het bijvoorbeeld bijna 52 graden en Zuid-Europa zuchtte in juli onder temperaturen boven de 40 graden, wat leidde tot droogte en hevige natuurbranden in Frankrijk, Griekenland, Turkije en op het Portugese eiland Madeira.

In Nederland hebben we door klimaatverandering ook vaker te maken met extreem weer en ook dat was op sommige plaatsen goed te merken deze zomer. Op 9 juli gaf het KNMI code oranje uit voor zware onweersbuien in het hele land. Vooral in Noord-Brabant en Gelderland viel plaatselijk 30 tot 70 mm. Op 13 augustus gold code oranje voor zware onweersbuien in Limburg en Overijssel en op 24 augustus was dat voor het zuidoosten en oosten het geval.

“We hebben in mei al Buitenpost gehad, met die hagel. We hebben het ook in het zuiden gezien, en in de buurt van de zee, in Noordwijk, en natuurlijk ook in het binnenland, in Twente, meerdere keren zelfs. Dus verspreid over het hele land en dat was zeer heftig. Lokaal is er soms wel 70 millimeter gevallen. In zijn algemeenheid kun je zeggen dat het warmer wordt en in warme lucht zit meer vocht. Dus als er dan een regenbui ontstaat, komt er ook meer regen naar beneden en dat gebeurt ook nog eens een keer in kortere tijd.”

Wat de droogte betreft viel het deze zomer mee. Vorig jaar was daar ondanks alle regen in mei en juni toch te weinig regen. “Dit jaar is het neerslagtekort in het voorjaar en in de zomer nooit hoog geweest. Dat lijkt niet zo in de trend van steeds vaker voorkomende droogtes te passen, maar zo simpel is het niet, legt Siegmund uit. “Klimaatverandering zorgt zowel voor meer droogte, in die jaren dat je wind uit droge gebieden krijgt. En ook voor meer nattigheid als de wind uit zee komt. Het zijn de contrasten die toenemen door klimaatverandering.”

Volgend jaar kan het dus net zo goed weer heel droog worden. “Dat klopt, dat is volledig ontkoppeld. Het weer heeft geen geheugen.”